Marietje Schaake, Europarlementariër van D66, sprak niet zo heel lang geleden vol enthousiasme over handelsverdrag TTIP tussen de VS en de EU. Het verdrag zat vol kansen en zou zeker de welvaart doen toenemen, zo was de teneur. Maar toen werd het plotseling stil. Kwam het omdat de publieke opinie zich langzaam tegen TTIP keerde? Er kwam negatieve aandacht door Arjen Lubach, er kwam een petitie met honderdduizenden handtekeningen en TTIP dreigde plotseling een echt politiek thema te worden.
Marietje was altijd de media-heldin van D66, maar opeens verdween ze onder de radar. Geen Buitenhof voor Marietje, geen commentaar bij GeenStijl, geen interview in Vrij Nederland, geen debat bij de Jonge Democraten of elders in den lande. Boze tongen beweerden dat Marietje door Den Haag was gesommeerd haar mond over TTIP te houden: het enthousiasme van D66 voor TTIP begon electoraal gevaarlijk te worden. Marietje wilde dit gerucht zelfs niet ontzenuwen bij ThePostOnline, al deden we haar een genereus interview-aanbod.
Maar nu is er geen houden meer aan, want deze week stemt het Europees Parlement in Straatsburg over TTIP en dus moet D66 met de billen bloot. Vorige week was er al een uitgebreide sessie van de Europese liberale ALDE-fractie waar D66 deel van uitmaakt en vandaag komt Marietje samen met ALDE-leider Guy Verhofstadt met een heuse persconferentie om de ALDE-visie op TTIP te presenteren. Een persconferentie dinsdag in Straatsburg geeft weliswaar minder ruchtbaarheid aan de D66-standpunten dan een optreden in Buitenhof, maar het is toch een goed begin.
Verhofstadt meldt dat ALDE een ‘smart paper’ heeft gemaakt over TTIP. Marietje meldt vervolgens allerlei zaken over de politieke context. Het probleem laat zich raden: die context is voor de geïnteresseerde kijker minder snel duidelijk dan Marietje praat. Er zou overeenstemming zijn tussen vier fracties in het Europees Parlement. De fractienamen gaan te snel, maar ALDE en de christendemocraten zitten er in ieder geval bij. Kennelijk is het een meerderheid, want anders is het niet het noemen waard. Maar waar precies een meerderheid voor is, blijft duister.
Wordt het D66-standpunt wel duidelijk? Op drie punten komt er meer helderheid.
Ten eerste wil Marietje dat er aan de VS-zijde ‘concrete resultaten’ komen. Het belangrijkste voor ALDE is dat er ‘markttoegang’ komt. Die markttoegang moet niet alleen nuttig zijn voor grote bedrijven, maar ook voor het MKB. De gehaaste speech geeft geen duidelijkheid wat de schilder uit Waalwijk aan markttoegang in San Francisco heeft. Duidelijk is wel dat Marietje weet wat het dominante TTIP-frame is: het verdrag is alleen goed voor multinationals. Marietje moet dat dus tegenspreken.
Ten tweede doet Marietje een belangrijke toezegging: de standaarden voor bijvoorbeeld chloorkippen mogen door TTIP niet verlaagd worden. Dit is eigenlijk een vreemd standpunt, want logisch nadenken laat zien dat TTIP de standaarden alleen maar kan verlagen. Deze toezegging is ook na langere onderhandelingen niet waar te maken en dus doemt hier een nieuw perspectief op: Marietje twijfelt zelf ook of TTIP er in de huidige vorm komt. Als TTIP er toch niet of slechts half komt, kan ze rustig dit soort toezeggingen doen.
De derde uitspraak gaat over ISDS: een arbitragemechanisme waarbij bedrijven landen kunnen aanklagen. Volgens Marietje ‘is niemand daar blij mee’. Er moet een ‘21th century model’ voor komen. De wereld is ‘veranderd’ en daarom moet ISDS er ook anders uit komen te zien. Er moet ‘een internationaal systeem’ komen en ‘een multilaterale aanpak’. Afgezien van het feit dat geen burger direct weet wat ‘multilateraal’ betekent, vormen deze uitspraken geen samenvatting van hoe ALDE (D66 dus) ISDS wenst vorm te geven. Dat laat zich kennelijk niet samenvatten. Er resteert marketingtaal.
Marietje was ooit een mediawonder: ze maakte een frisse indruk, sprak in duidelijke taal en had heldere standpunten. Maar de glans is er een beetje vanaf. Marietje had de agenda rond TTIP kunnen bepalen maar liet dat over aan de tegenstanders. Nu is ze te laat om de beeldvorming nog om te buigen en wordt ze gedwongen te reageren op de standpunten van de critici. Dat levert wel een hele concrete en vooral harde toezegging op aan alle burgers die zich zorgen maken over TTIP: D66 accepteert geen lagere standaarden.
