Elk jaar willen er meer mensen in Amsterdam wonen. En elk jaar willen meer toeristen Amsterdam bezoeken. Die populariteit is fantastisch voor de stad, maar heeft ook een keerzijde: druk op de schaarse ruimte die we hebben. De wachtlijst voor sociale woningen is opgelopen tot maar liefst 10 jaar. Wie weinig inkomen heeft moet zo lang wachten voordat een woning beschikbaar komt.
Die wachtlijst zou een stuk kleiner zijn als er niet een gigantisch achterstallig onderhoud was bij het aanpakken van misbruik van woningen. Eén op de tien sociale woningen in Amsterdam wordt illegaal onderverhuurd. Bijvoorbeeld door mensen die hun sociale woning aanhouden terwijl ze zijn gaan samenwonen of de stad uit verhuizen. Een situatie die langzaam maar zeker tot een gewoonte gegroeid is. De eerste vraag over een huurcontract is vaak: “Kan ik me inschrijven bij de gemeente?” Oftewel: “Is dit eigenlijk legale huur?”
Amsterdam doet haar best om de sociale woningen beschikbaar te houden voor haar inwoners die minder verdienen dan 35.000 euro per jaar. De gemeente stelt goedkope bouwgrond beschikbaar en verleent subsidies om de kwaliteit en betaalbaarheid van de sociale woningen te waarborgen. De gemeente doet dit omdat Amsterdam van iedereen is. Iedereen, arm of rijk, verdient een eerlijke kans op een woning.
Gemiddeld kost een sociale huurwoning de samenleving ongeveer 100.000 euro. Het is daarom extra schrijnend als mensen die woning aanhouden en illegaal onderverhuren tegen een hogere huur. Terwijl ze zelf verhuizen of er volgens hun inkomen geen recht meer of hebben . Zo wordt er over de rug van de samenleving veel winst gemaakt op een sociale voorziening.
Je huis illegaal onderverhuren is dus slecht voor de stad en onrechtvaardig, maar kun je het de onderhuurder ook kwalijk nemen? De Amsterdamse woningmarkt zit muurvast. Zoals gezegd is de wachtlijst voor sociale woningen opgelopen tot 10 jaar. Er is ook een groot tekort aan normale huurwoningen. Met een huur tussen de ongeveer 700 en 950 euro per maand. En een woning kopen is niet voor iedereen weggelegd.
Je zit in principe fout als je een sociale huurwoning onderhuurt, maar je bent ook het slachtoffer van een overspannen woningmarkt. Er is een reële kans dat je in je zoektocht naar een woning geen andere keus hebt en daar profiteert de verhuurder van. Deze onderhuurders worden automatisch een soort B-categorie burgers. Ze staan niet op hun woonadres ingeschreven, en maken geen aanspraak op diensten van de gemeente zoals armoedevoorzieningen. En stemmen bij gemeenteraadsverkiezingen kunnen ze ook niet.
Het is niet voor niets dat de aanpak van woonfraude een speerpunt is van het stadsbestuur van D66, SP en VVD. In de bestrijding van woonfraude willen de partijen 1 miljoen euro extra steken. Dat is heel goed nieuws, maar de aanpak van illegale onderhuur vraagt om meer dan geld alleen. Zonder de medewerking van de illegale onderhuurder is het namelijk vrijwel onmogelijk om de zaak tegen de verhuurder rond te maken, aangezien de controleurs van de gemeente niet zo maar een huis binnen mogen vallen.
Daarom pleit D66 voor een vernieuwende aanpak waarbij de slachtoffers van de gespannen woningmarkt de profiteurs aangeven. Het is tijd voor een inkeerregeling voor Amsterdammers die illegaal onderhuren. Alleen zo kunnen er op termijn naar schatting 20.000 sociale woningen worden vrijgemaakt.
De opzet is simpel: samen met de woningcorporaties moet de gemeente een termijn stellen van bijvoorbeeld zes maanden waarbinnen illegale onderhuurders zich kunnen melden. De illegale verhuurder raakt zijn woning kwijt en krijgt een flinke boete die kan oplopen tot 12.000 euro. De huurder krijgt een pardon en mag maximaal twee jaar in zijn woning blijven als beloning. Daarna gaat de woning terug naar de corporatie.
Na het verstrijken van de termijn van zes maanden moeten gemeente en corporaties een intensieve controle uitvoeren die gefinancierd kan worden uit al die extra boetes die de gemeente heeft opgehaald.
Deze maatregel heeft Amsterdam nog niet eerder toegepast. Maar nog niet eerder liep de druk op onze woningmarkt zo snel op. Nog meer woningfraude kunnen we ons niet permitteren. Er ligt een kans om hard op te treden tegen misbruik van woningen, en tegelijk meer ruimte te creëren op de Amsterdamse woningmarkt.
Reinier van Dantzig is gemeenteraadslid D66 Amsterdam.
Jan Paternotte is fractievoorzitter van D66 Amsterdam.
