Even leek de nieuwe Europese website Politico een belangrijke primeur te hebben en Europese politiek spannend te maken. Er zijn veel overleggen in Brussel, maar één overleg bleef enige tijd strikt geheim: de bijeenkomsten van de top van de Europese Commissie met die van het Europees Parlement om beslissingen voor te koken. De bijnaam van de bijeenkomst: de G5. Van de Europese Commissie hebben we daar voorzitter Jean-Claude Juncker en vicevoorzitter Frans Timmermans. Vanuit het Europees Parlement hebben we voorzitter Martin Schulz en de twee voorzitters van de grootste fracties: Manfred Weber van de christendemocratische EVP (met o.a. het CDA) en Gianni Pitella van de sociaaldemocratische S&D (met o.a. de PvdA).
Hier wreekt zich direct het probleem van Europese politiek: deze politici zijn al weinig aansprekend maar van mannen als Weber en Pitella heeft zelfs nog nooit iemand gehoord. Wat is er dus aantrekkelijker om als nieuw medium te doen alsof “de G5” heel belangrijk is. Dat is immers de enige manier om toch nog wat interesse van de ongeïnteresseerde lezer te wekken.
Europarlementariërs spiegelen zich graag aan Tweede Kamerleden: alleen zij zijn direct gekozen en spreken namens de burger. De vraag is dan ook wat Europarlementariërs denken van deze diners van Timmermans en de zijnen, aangezien die het open debat in het Europees Parlement ondermijnen. Er is al genoeg geheimzinnigheid in Brussel.
Maar in Brussel is niets wat het lijkt. Europarlementariërs blijken hun schouders op te halen en vinden dat er niets aan de hand is. Hans van Baalen (VVD) meldt dat deze diners vooral laten zien dat er “de facto een grote coalitie van EVP en S&D bestaat. Een Europees Torentjesoverleg is dus niets bijzonders”. De EVP en S&D hebben in het Europees Parlement samen een ruime meerderheid. Als zij het oneens zijn, hebben ze meerdere kleine fracties nodig.
Dennis de Jong (SP): “Rutte heeft in Den Haag ook gesprekken met bevriende fractieleiders. De G5 geeft wel heel goed weer wie tot het politieke establishment behoren: christen- en sociaaldemocraten hebben al decennia lang de koers voor de Europese Unie uitgezet.”
Overleg mag dan gewoon zijn, het blijft raar om in een systeem waar geen formele coalitie bestaat op deze manier toch te doen alsof die er wel is. Vooral D66 is opvallend onverschillig. De woordvoerder meldt: “Wie met wie koffie drinkt vinden we niet zo belangrijk. Het gaat er uiteindelijk om hoe mensen stemmen en wat ze in het Parlement zeggen.” Hans van Baalen (VVD) noemt “een verongelijkte roep om transparantie niet serieus”.
En dat terwijl juist de fractie van D66 en VVD – de liberale ALDE – niet mee mag doen en ALDE-leider Guy Verhofstadt dat maar wat graag wil. Het is extra vreemd omdat juist de eurofiele ALDE regelmatig wijst op de grote transparantie die er in Brussel zou zijn. Alle stemmingen en documenten staan in allerlei databases. Dat het er natuurlijk om gaat waarom stemmingen op een bepaalde manier uitvallen, wordt even vergeten. Dat is nergens te vinden.
G5-achtige overleggen zouden in Den Haag op veel kritiek stuiten, maar in Brussel regeert de gelatenheid. Door sommige Europarlementariërs wordt deze manier van werken zelfs actief gepromoot. Niet toevallig is dat bij CDA en PvdA, wiens fracties bij Timmermans aan tafel zitten.
Esther de Lange (CDA): “Structureel overleg tussen politici van de grootste twee fracties is gebruikelijk en nodig. Deze gesprekken zijn op geen enkele manier ter vervanging van het parlementaire debat, of een garantie voor uitkomsten. Zie bijvoorbeeld het uitblijven van een akkoord tussen de grote fracties op het TTIP-dossier.”
Paul Tang (PvdA): “Feit blijft natuurlijk dat besluiten uiteindelijk in het parlement vallen. In alle openheid. Het overleg heeft ook niet altijd succes. Er is geen coalitieakkoord en er zijn geregeld grote botsingen: over het splitsen van banken, conflictmineralen, zeggenschap over beloningsbeleid, TTIP en het werkplan van de Commissie. Het is inmiddels een lange rij van conflicten.”
En zo komen we bij de opvallend saaie reden voor de G5: er is teveel verdeeldheid. Dennis de Jong (SP): “Met de Europese verkiezingen zijn stemuitslagen onzekerder geworden. Bovendien merk je dat binnen S&D en EVP het aantal dissidente stemmen vaak aanzienlijk is. Zo’n overleg kan dan, gevoegd bij versterkte fractiediscipline op cruciale stemmingen, wat meer zekerheid geven aan het establishment.”
De G5 is niet spannend, zoals Politico doet voorkomen, maar een poging de decennialange Brusselse traditie – géén spannende debatten in het Europees Parlement – in ere te houden.
De PVV-delegatie in Brussel heeft niet gereageerd op het verzoek bij te dragen aan dit artikel.
