Drie aanslagen wereldwijd op één dag, is dat toeval? Het kan, niet alle aanslagen vinden immers plaats bij medeweten van de centrale leiding van een terreurorganisatie, om later alsnog de verantwoordelijkheid op te eisen. Toch is het misschien te toevallig, gezien enkele recente uitspraken van een prominent ISIS-lid.
Populaire magazines als Dabiq en Inspire, de lijfbladen van ISIS en al-Qaida, kunnen de inspiratiebron zijn voor mensen om zich al dan niet aan te sluiten bij de gewapende strijd, waarbij vooral Inspire oproept tot en instructies geeft voor het plegen van aanslagen. Maar de aanslagen van vandaag in Frankrijk en Koeweit wijzen juist vooral richting ISIS, Tunesië is nog onduidelijk.
Op dit moment is het de maand Ramadan, een belangrijke periode voor moslims. Enkele dagen geleden hield de communicatiespecialist van ISIS, Abu Mohammed al-Adnani, een speech waarin hij een aantal onrustbarende uitspraken deed omtrent deze maand:
Last words of Abu Muhammad al-Adnani’s speech three days ago pic.twitter.com/2l785B4r3V
— Pieter Nanninga (@pieternanninga) June 26, 2015
Another passage of his speech: pic.twitter.com/MMxCcO9Chz
— Pieter Nanninga (@pieternanninga) June 26, 2015
Het lijkt er op dat zijn oproep navolging krijgt en een aantal geradicaliseerde moslims nu de zwarte banier wil hijsen in Europa. Daarmee snoept ISIS een belangrijke pijler van al-Qaida af, want waar de eerste tot voor kort vooral mensen opriep tot een hijra naar de heilstaat door moslims wereldwijd, krijgt haar militante boodschap steeds meer concreet vorm in Europa.
We zagen het al eerder gebeuren met de supermarktgijzelaar Coulibaly na de Hebdo-aanslagen in Parijs, die zei uit naam van ISIS te handelen. Het is nu wachten op het statement van één van de opgepakte terroristen uit Grenoble en de motieven van de daders in Tunesië.
De zelfstandig opererende cellen was juist een tactiek die al-Qaida al jaren hanteert. Ook gewapende islamitische groepen mochten op een gegeven moment opereren onder haar vlag, denk daarbij aan al-Shabaab in Somalië en al-Qaida in de Islamitische Maghreb (AQIM) in Noord-Afrika. Daarmee profileerde al-Qaida zich uitstekend. Dit is een trend die IS lijkt over te nemen. Zo zwoeren jihadistische groepen in de Kaukasus recent trouw aan de terreurgroep, net als Boko Haram in Nigeria dit al eerder deed. Daarmee is ISIS vele malen groter en gevaarlijker geworden dan al-Qaida.
Ongeveer een jaar geleden, in de maand Ramadan, werd het kalifaat en daarmee de Islamitische Staat uitgeroepen in delen van Syrië en Irak. ISIS werd een staat, aldus de groep zelf. Hierdoor bevindt ze zich wat haar betreft ver boven ‘gewone groepen’ die eveneens uit naam van de islam strijden. Die arrogantie is mede een pijnpunt in de relatie tot andere jihadistische groeperingen.
De hoogdravende ambities van onder meer leider Abu Bakr al-Baghdadi zijn ook een reden geweest waarom hij gebrouilleerd raakte met al-Qaida-leider Ayman al-Zawahiri. Al-Baghdadi was wars van het centrale gezag en wilde een groot islamitisch kalifaat op de kaart zetten, Zawahiri zag liever dat hij Jabhat al-Nusra haar gang liet gaan in Syrië en dat hij zich weer zou terugtrekken in Irak.
Ook de nogal rigoureuze methoden die Al-Baghdadi en de zijnen erop nahouden werden niet gewaardeerd door al-Qaida, die toch niet direct bekendstaat vanwege een milde aanpak. De twee scheidden hun wegen en zo kon het dat ISIS en al-Qaida lijnrecht tegenover elkaar kwamen te staan, waarbij de positie van de laatste in rap tempo verzwakte de afgelopen jaren en plaats moest maken voor haar Nemesis.
