Tien jaar geleden landde ik met een delegatie, waaronder een Litouwse tolk, op het vliegveld van Vilnius. Een delegatielid merkte vrolijk op dat men daar wel ‘een veiliger gevoel zal hebben gekregen sinds de toetreding tot de NAVO’. De tolk, met wie ik in het vliegtuig een aardig gesprek had over Teheran en Jalta, verwoordde met Slavische charme de scepsis van het volk. Een paar jaar later gaf Rusland een militaire oefening de codenaam ‘Operatie Herover de Baltische Staten’.
Een tijd later verschenen er plots Russische militairen in Oekraïne. Toen er ook nog tanks rolden en ander zwaar materieel verscheen, sloeg in de rest van Europa de boosheid om in paniek. Helemaal toer er ook nog een vliegtuig werd neergeschoten.
Inmiddels heeft Nederland de laatste 100 Leopard-tanks van de hand gedaan, met de mededeling van onze minister van Defensie dat we ‘dat soort oorlogen niet meer hebben’, schijnbaar doelend op de tijd dat we nog vele honderden tanks hadden om ‘de vijand’ te bestrijden. Ook elders in de NAVO wordt het mes gezet in het zware spul, maar niet zo rigoureus als in Nederland, en Duitsland lijkt al weer een beetje op zijn schreden te keren.
Ondertussen wordt ‘kosteneffectief’ geïnvesteerd in high-tech, flexibele en snelle inzetbaarheid, en wordt er voorbereid op de volgende a-symmetrische oorlog, onder meer met gepantserde maar relatief lichte Armoured Personnel Carriers (APC), met diverse andere benamingen, met een 2- tot 3-koppige bemanning voor het vervoer van meestal zo’n zes personen. Vaak met een 20 tot 35 mm snelvuurkanon, of 12,7 mm machinegeweer, met een effectief schotbereik van respectievelijk zo’n 2000 en 1000 meter.
Recent werd TPO een propagandavideo geplaatst waarin zo’n voertuig, de IFV Puma, werd omschreven als ‘tank’. Maar er is echter een groot verschil, al willen zowel Defensie als de Bundeswehr graag de indruk wekken dat het wél tanks zijn. Als ‘onze’ Saab Combat Vehicle of de Duitse IFV Puma wordt afgebeeld is het vaak een exemplaar met koepel en een kanon, terwijl een groot deel slechts is uitgerust met een 12,7 mm machinegeweer
Een tank is duurder, zwaarder, heeft een kanon van 100 tot 150 mm met een bereik tot zo’n 4000 meter, is beduidend zwaarder bepantserd, en vervoert geen soldaten. Een tank kan zo relatief veilig en efficiënt (bewegende) doelen uitschakelen, een APC bijvoorbeeld, door op afstand te blijven. Ook kunnen zwaardere statische versterkingen worden uitgeschakeld dan met een kanon van enige tientallen millimeters. Een tank is zo sterk dat het bestand is tegen bijvoorbeeld 20-30 mm boordgeschut van vliegtuigen en helikopters. En het kan soms zelfs z’n eigen kaliber aan.
Het high-tech alternatief tegen tanks (de anti-tank raket) heeft, om volledig te zijn, als voordeel de draagbaarheid en de nog iets grotere accuratesse, maar als nadeel de grotere storingsgevoeligheid, een groter volume (waardoor er minder in een voertuig passen) en vooral de enorme kostprijs, het 30 tot 100-voudige van een zwaar kaliber kanonskogel.
Tot zover een ruwe schets. Het moge duidelijk zijn dat een onjuiste keuze is gemaakt door onze Leopards te verkopen aan Finland, waar ze dergelijke oorlogen schijnbaar nog wél hebben. Zoals men elders in de wereld ook nog gelooft in tanks.
In Rusland bijvoorbeeld lijkt de massale introductie van de Armata-tank in zicht. Ik begrijp de hilariteit na een massaal verspreid filmpje van een brand in zo’n Armata tijdens de 1 mei-parade in Moskou, al doet het me vooral denken aan het vrolijke optimisme van het delegatielid op het vliegveld van Vilnius.
Maar ik verbaas me over de achteloosheid waarmee politiek en pers de reden voor de verkoop van onze tanks accepteert. Eveneens is de beschrijving waarmee een Duits propagandafilmpje wordt geïntroduceerd verbazend.
Ik zie daar zelfs een gevaar in. Onwetendheid bij het volk over de daadwerkelijke slagkracht van een leger is geen goede basis voor de democratische besluitvorming over het apparaat dat juist die democratie moet verdedigen. Er is alle aanleiding om een stuk kritischer te zijn.
Want als die zo charmant verwoorde Litouwse scepsis nog eens terecht blijkt te zijn is het niet omdat we niet bereid zijn, maar omdat we niet staat zijn tot een ‘Operatie Baltica’.
Lees ook: Mans en Garde – Schützenpanzer Puma
