Vorige week bleek uit een enquête van Human en de VPRO dat veel jongeren niets van Srebrenica afweten. Dit ondanks dat het onderwerp wel deel uitmaakt van het lespakket geschiedenis. Maar na de uitzending van de documentaire Waarom Srebrenica moest vallen van Argos mogen de geschiedenisboeken herschreven worden.
De luchtsteun die Nederland was toegezegd, waar Dutchbat op rekende en die noodzakelijk was voor de verdediging van de enclave, bleef uit. Twintig jaar lang was onduidelijk waarom. Op basis van Amerikaanse documenten die in 2013 zijn vrijgegeven blijkt nu dat zes weken voor de aanval van Mladic de Amerikanen al het besluit hadden genomen dat geen luchtsteun geboden zou worden. Frankrijk en Groot-Brittannië hadden om dit besluit verzocht, omdat 340 van hun manschappen door Mladic gegijzeld werden en zij vreesden voor repercussies.
Nederland werd niet op de hoogte gesteld van dit besluit. Uit dezelfde documenten blijkt dat bij de Amerikanen bekend was dat Mladic van plan was Srebrenica aan te vallen en dat een val van de stad zou leiden tot een grote vluchtelingenstroom en vele doden. Ook deze informatie werd niet met Nederland gedeeld.
Het delen van informatie door inlichtingendiensten kan niet als vanzelfsprekend worden beschouwd. De bron, in dit geval een nog altijd onbekende hooggeplaatst persoon in de Servische regering, zou daardoor gevaar kunnen lopen en daarmee zouden ook toekomstige inlichtingen in gevaar kunnen komen. Er moeten echter wel heel zwaarwegende belangen zijn wil je het in het duister houden van bondgenoten in deze situatie kunnen rechtvaardigen.
Het maken van een afweging tussen de bescherming van de eigen troepen tegenover de risico’s die de bevolking loopt bij uitblijven van ingrijpen mag gemaakt worden. Besluiten die vaak als ‘politiek’ worden aangemerkt, alsof dat een vies woord is, maar die onder hevige tijdsdruk in lastige omstandigheden gemaakt moeten worden. Wat was begonnen als een vredesmissie was geëscaleerd tot vechtmissie en de Blauwhelmen waren hier lang niet altijd op berekend.
President Clinton ergerde zich aan het gebrek aan inzet vanuit Europa. Bekend was dat de bevolking gevaar liep en dat bij volledige terugtrekking door de Blauwhelmen de kans op ethnische zuiveringen aanzienlijk was. Uit de documentaire van Argos blijkt echter niet dat de genocide die in Srebrenica plaats zou vinden voorzien werd of expliciet onderdeel van de gemaakte afwegingen was.
Achteraf gezien was het besluit het verkeerde, met een slachtpartij als gevolg die wij sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer gezien hadden en nooit meer hadden willen zien. Dutchbat en de VN-missie zijn niet de daders, dat zijn Mladic en Karadzic.
Maar nu blijkt dat Dutchbat ook niet verantwoordelijk was voor haar onvermogen in te grijpen. Het heeft veel te lang geduurd voor dit boven water is gekomen en heeft hierdoor onnodig veel schade aangericht onder de betrokkenen.
Al deze tijd hebben we het besluit om geen luchtsteun toe te laten niet kunnen onderzoeken en geen lering hebben kunnen trekken uit de afweging die toen gemaakt is. Dat moeten we onze bondgenoten ernstig kwalijk nemen.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op het weblog van de auteur.
