Is het een goed idee dat er een volledig Europese aanpak van migratie komt? Die vraag stond donderdagavond centraal bij een avond van D66 in Utrecht. Deze avond gaf niet alleen een beeld van de opinies van D66 over migratie, maar ook die over democratie. Ongeveer de hele zaal was voor een Europese migratie-aanpak. Uw verslaggever stelde een vraag: “moeten we Europa niet eerst echt democratisch maken voordat we met Europees migratiebeleid moeten beginnen?”
Die vraag leidt bij D66 tot verwarring: wat is democratie en wat heeft dat met vluchtelingen te maken? Het antwoord is dat we deze vraag bij ieder Europees politiek thema kunnen stellen. Bij het Griekse referendum hebben we hetzelfde probleem.
D66 is de partij die ooit ontstond om de democratie te verbeteren en juist bij Europa – waar D66 zo voor is – zijn er democratische problemen. De invloed van burgers is minimaal. Als de EU democratischer wordt, kan er meer draagvlak ontstaan voor EU-beleid en krijgt D66 dus precies wat ze wil: meer democratie en meer EU. Maar zo makkelijk gaat dat niet.
Nu is het op zichzelf een ingewikkelde vraag wanneer de EU democratisch is. Daarom is het het beste om niet te kijken naar vage principes waarvan niemand precies weet wat ze inhouden en hoe ze uitwerken, maar te kijken naar een concrete situatie: het Griekse referendum. De casus is eenvoudig: de eurolanden hebben ooit afspraken met elkaar gemaakt. Griekenland hield zich daar niet aan. Andere landen moeten nu financieel bijspringen maar stellen daar eisen aan waar de Griekse regering niet aan wil voldoen. Wat nu?
Als we kijken hoe D66 nu in de praktijk Europese democratie definieert zien we iets opvallends. Deze week zat D66-Europarlementarier Sophie in ’t Veld bij Nieuwsuur om te discussiëren met SP-Kamerlid Arnold Merkies over de Griekse crisis en het aanstaande referendum. In ’t Veld zei:
“Het is essentieel (…) dat er een lange termijnplan wordt uitgestippeld om Griekenland economisch weer op de rails te krijgen. De sociale noden in Griekenland zijn heel groot. (…) Ze hebben een pensioensysteem waarbij de Grieken veel meer betalen dan wij voor hetzelfde pensioen. Dat is niet fair tegenover mensen die het al moeilijk hebben. Ze hebben een systeem waarbij mensen geen toegang meer hebben tot gezondheidszorg, tot medicijnen. En ik zou zeggen: daar ligt een grote opdracht voor [Tsipras].”
Vervolgens meldt In ’t Veld dat ze het referendum niet erg democratisch vindt. Het gaat om een onleesbare tekst en de voorstellen zijn al van tafel gehaald. Merkies maakt een grapje: “Dat is nou het kroonjuweel van D66.” Maar In ’t Veld vindt het referendum geen ‘echte democratie’. D66 wil correctieve referenda die worden georganiseerd door burgers.
Of zo’n procedure in Griekenland bestaat is onduidelijk. Maar als die bestaat zijn burgers in dit geval altijd te laat met hun referendum.
Er was een dag dat Griekenland democratisch instemde met de euro en alle regels die daarbij hoorden. Heel vervelend voor eurosceptici, maar de Grieken deden dit zelf want hun eigen parlement heeft ingestemd. De euro is de Grieken niet overkomen. De schulden natuurlijk al helemaal niet. Mag Griekenland nu toch beslissen dat ze niet mee wil werken aan de aanpak die de EU voorstelt? Is dat democratisch?
Sophie in ’t Veld heeft verstandige ideeën over de Griekse economie. Zelfs D66-haters zullen moeten toegeven dat In ’t Veld betere ideeën heeft dan Tsipras. Maar wel vanuit Nederlands perspectief. De vraag blijft: wat als de Grieken het er niet mee eens zijn? Wat als zij dingen willen doen die in de ogen van In ’t Veld en vele anderen ongelofelijk stom zijn waardoor de pensioenen inefficiënt blijven en de zieken aan hun lot worden overgelaten? Wat dan?
Die vraag is voor D66 heel ingewikkeld. Want democratie kan betekenen dat de wal het Europese schip dit weekend keert.
In de maand juli organiseert ThePostOnline een crowdfunding-actie: stuur Chris Aalberts vanaf september naar Brussel om twee keer per week verslag te doen van Europese politiek. Je kunt ook bijdragen aan deze actie. Lees hier meer.
