D66-Europarlementariër Marietje Schaake krijgt veel vragen over handelsverdrag TTIP tussen de EU en de VS. Ze heeft daarom negen video’s gemaakt om deze vragen te beantwoorden. Het is een mooi gebaar van Marietje, nadat ze lange tijd dook voor de media. We worden veel wijzer van haar video’s, zowel over TTIP als over Marietjes mediastrategie.
Eerst wat theorie. Voor elk politiek thema is een belangrijke vraag hoe het wordt “geframed”: welke uitleg wordt er aan de werkelijkheid gegeven? Hoe moeten we het TTIP-verdrag zien: als een economische kans, een democratische bedreiging, een overwinning van de vrije markt of een stap in de richting van een Europese superstaat? De vraag is dus: wat is de beeldvorming rond TTIP? Marietje probeert in haar video’s de bestaande frames rond TTIP te veranderen. Maar helaas voor D66: Marietje is te laat.
De bedreiging van Europese standaarden is voor velen een belangrijk argument tegen TTIP. Sinds de ophef over TTIP weten velen dat dit een belangrijk probleem is: in de EU zijn hoge standaarden afgesproken rond voedselveiligheid, arbeid en milieu. In Amerika liggen die standaarden veel lager, zoals blijkt uit het veelgenoemde voorbeeld van de chloorkip: in Amerika is die toegestaan, in Europa verboden. De angst is dat we straks lagere standaarden hebben dan nu.
In haar video’s komt Marietje met een alternatief: nu zijn de VS en de EU samen nog goed voor de helft van de wereldhandel. Zij kunnen dus samen de standaarden bepalen. Andere groeiende economieën hebben veel lagere standaarden. Als we nu niet handelen, kunnen landen als China, India of Brazilië onze standaarden gaan bepalen. Dat is pas echt schadelijk voor de voedselveiligheid, werknemersrechten en het milieu. TTIP beschermt de standaarden dus!
Marietje maakt echter niet aannemelijk dat het werkelijk zo’n vaart zal lopen.
Het tweede frame van TTIP is dat het arbitragesysteem ISDS de democratie bedreigt. Bij ISDS – waar het Europees Parlement gisteren mee instemde – kunnen bedrijven een arbitragezaak aanspannen tegen een land, wat kan leiden tot enorme boetes. Zo kunnen democratisch genomen beslissingen worden overruled door grote bedrijven.
Ook hier formuleert Marietje een alternatief: ISDS bestaat volgens haar al heel lang en wordt veel gebruikt, met name in situaties waarin er geen rechtsstaat is. Er zouden al 1400 verdragen met dit mechanisme bestaan. Volgens Marietje is de kritiek op het systeem terecht: het is niet transparant en niet legitiem. TTIP zou een stap in de goede richting moeten zijn om dit systeem te hervormen. Er worden nu voor het eerst stappen in deze richting gezet, aldus Marietje.
Maar aangezien de EU niet uit bananenrepublieken bestaat, is niet duidelijk waarom ISDS bij TTIP überhaupt nodig is. Marietje zwijgt daarover.
Het derde frame is dat gewone burgers geen voordeel van TTIP hebben. Er bestaan twee varianten: de economische winst zou minimaal zijn en het verdrag zou alleen de belangen van grote bedrijven dienen. Duidelijk is in ieder geval dat de voordelen van TTIP heel klein zijn voor burgers en voor kleine ondernemers.
Ook hier presenteert Marietje een alternatief: het verdrag voorziet in het oplossen van concrete barrières die de export tegenwerken. In de praktijk is de Amerikaanse markt heel protectionistisch. Marietje wil dat ook kleine en middelgrote bedrijven makkelijker de overstap naar Amerika kunnen maken. Daarom komt er in TTIP een MKB-hoofdstuk. Het is voor de eerste keer dat dat in een internationaal verdrag komt, zegt Marietje.
Ze vergeet te melden dat de meeste kleine bedrijven deze oversteek nooit gaan maken en dus nooit gaan profiteren.
Het vierde frame is dat TTIP ondemocratisch is en op een niet-transparante wijze tot stand komt. De onderhandelingen vinden achter gesloten deuren plaats, burgers hebben bezwaren ingediend maar die zijn genegeerd, een burgerinitiatief heeft ook geen effect gehad en Europarlementariërs hebben geen inzicht in de precieze inhoud van de onderhandelingen.
Marietje wil ons duidelijk maken dat het omgekeerde het geval is: bij TTIP is sprake van de meest transparante onderhandelingen ooit. De Europese Commissie is begonnen met een transparantie-initiatief, er zijn veel teksten online beschikbaar en er zijn veel consultaties van betrokkenen. Marietje blijft strijden voor nog meer openbaarheid, ook aan Amerikaanse zijde.
Hier vergeet Marietje te melden dat het ondanks het feit dat de onderhandelingen wellicht relatief transparant zijn, ze voor buitenstaanders oncontroleerbaar blijven.
Na meerdere weigeringen van Marietje om in de media te komen doet ze nu een poging burgers over TTIP te informeren. Dit alles zonder kritische vragen van journalisten en dus blijven de belangrijkste vragen liggen: waarom moeten we met de VS over onze standaarden onderhandelen, waarom is ISDS nodig, wat hebben kleine ondernemers aan TTIP en hoe democratisch is dit verdrag? Maar zelfs als we vergeten dat Marietje deze essentiële vragen niet beantwoordt, blijft er voor haar een probleem: haar bijdrage komt te laat.
Bij framing geldt als belangrijkste les: als beelden zich eenmaal in het brein van de burger hebben genesteld, is het heel moeilijk ze nog te veranderen. Met andere woorden: het is moeilijk burgers te laten geloven dat TTIP goed is voor de standaarden als ze inmiddels geloven in het omgekeerde. Of Marietje feitelijk gelijk heeft maakt eigenlijk niets meer uit: burgers hebben het tegenargument inmiddels te vaak gehoord.
De volgende keer moet Marietje dus toch iets eerder met haar media-offensief beginnen. Misschien toch maar gewoon interviews geven?
In de maand juli organiseert ThePostOnline een crowdfunding-actie: stuur Chris Aalberts vanaf september naar Brussel om twee keer per week verslag te doen van Europese politiek. Je kunt ook bijdragen aan deze actie. Lees hier meer.
