“Voor iemand die de EU graag kritisch tegen het licht houdt, val je een roep om meer democratisering wel erg snel af”, mailde GeenStijl-redacteur Bart Nijman naar aanleiding van mijn stuk van afgelopen vrijdag. Sinds ruim een week probeert Geenstijl burgers te bewegen een referendum aan te vragen over de associatieverdragen van de EU met Moldavië, Georgië en Oekraïne. Je kon vorige week al lezen dat dit idee belachelijk is: GeenStijl suggereert dat deze landen wellicht toetreden tot de EU, maar dat doen ze niet.
De ondertitel van vrijdag luidde: “Hysterie over EU-uitbreiding is vooral het gevolg van slecht lezen”. Volgens Bart Nijman lees ik zelf slecht: “De associatieverdragen zijn slechts een kapstok voor een breder bedoelde discussie: het referendum moet de discussie over het democratische gehalte van de EU aanzwengelen. Het gaat om het afgeven van een signaal dat we inspraak willen, niet om die landen an sich.”
Dat schrijft Geenstijl inderdaad. Maar heeft het zin om een discussie te voeren over landen die niemand iets interesseren en die de komende jaren niet toetreden? Nijman: “We hebben nú wel MH17, Griekenland en algehele EU-malaise als rugwind voor de roep om meer inspraak. Wanneer stonden de kranten ooit zo vol met kritische stukken over de EU? We mikken op dát momentum. No one cares bij Moldavië. Een discussie over de (wenselijkheid van de) ongebreidelde EU-uitbreidingsdrift moet centraal staan.”
Dat allerlei eurofielen een grote, machtige EU willen, weten we allemaal en anders is er altijd wel ergens een filmpje van Guy Verhofstadt te vinden. Die uitbreidingsdrift is er absoluut, maar dan blijft staan dat dit onderwerp niets gaat opleveren. Het enige wat er bij een associatieverdrag gebeurt is dat er wat subsidiegeld richting deze drie landen gaat, dat de economische grenzen wat vervagen en dat die landen wat toezeggingen doen op democratisch terrein.
Dat komt mij op een opmerkelijk verwijt te staan. Nijman: “Je kijkt te inhoudelijk: zo’n referendumbeweging is in essentie populistischer, breder en activistischer. Anders kom je nóóit aan steun. De Wet Raadgevend Referendum biedt weinig speling. Als die Griekse bailout referendabel was, haalden we die 300.000 krabbels in een achternamiddag moeiteloos binnen. Maar dat geld wordt in de begroting weggeschoven en wordt dus geen referendabele wet. We zijn beperkt tot de keuzes die de overheid ons aanreikt.”
Nijman heeft gelijk dat iedereen bij inhoudelijke details over de EU direct begint te gapen. De associatie-verdragen die GeenStijl aan een referendum wil onderwerpen zijn exemplarisch: hele kleine stapjes richting “meer EU”. Er zijn duizenden voorbeelden. Welke burger wil meer geld richting Moldavië? Europarlementariërs gaan bij een referendum op televisie allemaal ontkennen dat Moldavië toetreedt en ze hebben gelijk, maar ze zullen ook moeten erkennen dat geen burger ooit om zo’n associatieverdrag vroeg.
Veel Europarlementariërs vinden het irritant als je ze op dit punt bevraagt: hebben ze een mandaat voor al die kleine stapjes? Zijn die ooit aan burgers voorgelegd? Het antwoord is steevast nee. Dat kan ook niet anders, want geen burger is in die kleine stapjes geïnteresseerd en ze verdienen op zichzelf allemaal ook geen referendum. Soms zijn die kleine stapjes zelfs best redelijk en logisch: misschien is een akkoord met Moldavië heel verstandig. Maar vroeg iemand erom?
Burgers hebben geen interesse in deze kleine stapjes, maar wel in de grote uitkomst, namelijk dat we in een megalomane transferunie terecht zijn gekomen. De EU is door deze kleine stapjes ontstaan, iedere burger gaapt bij elk klein stapje en niemand denkt ooit aan een referendum bij iets onbeduidends. En zo kan Brussel verder gaan in de richting die velen niet willen en waarvoor nooit een mandaat is gegeven.
Geenstijl kletst over Moldavië, maar als u hun referendumactie niet steunt, lijkt het erop dat u akkoord gaat met al die andere kleine stapjes waarvan we de uitkomst inmiddels kennen.
In de maand juli organiseert ThePostOnline een crowdfunding-actie: stuur Chris Aalberts vanaf september naar Brussel om twee keer per week verslag te doen van Europese politiek. Je kunt ook bijdragen aan deze actie. Lees hier meer.
