In de maand juli doet ThePostOnline een poging drie journalistieke projecten te crowdfunden. U kunt de hele maand doneren aan Arnold Karskens, Wierd Duk en ondergetekende. Volgens ThePostOnline kunt u zo “echte onafhankelijke online journalistiek” financieren. Maar met de ervaring van de afgelopen twee weken moet ik een kleine voetnoot plaatsen: bij veel onderwerpen zitten veel mensen helemaal niet op onafhankelijke journalistiek te wachten. Ze willen activisme.
In mijn geval vraag ik om geld voor onderzoek naar de Europese Unie. Het probleem bij dit thema laat zich raden: veel mensen denken allang te weten hoe de EU functioneert. Echt veel gelezen hebben deze mensen niet, maar ze “weten” dat de EU een prachtig project is, vrede en welvaart brengt, dat er geen weg meer terug is en dat de democratie in de EU prima is gewaarborgd. Deze eurofielen vindt u met name bij een partij als D66, maar zeker ook bij GroenLinks, VVD, CDA en PvdA.
Zitten zulke mensen op kritische journalistiek over Europa te wachten? Journalistiek die bij zou kunnen dragen aan die zo gewenste “Europese democratie”? Nee, want deze mensen weten dat journalistiek tot verhalen kan leiden die in hun ogen “niet waar” zijn. Over ambtenaren bijvoorbeeld die gaan bepalen wat democratie is of over Europarlementariërs die duiken voor de media omdat ze hun standpunten niet willen uitleggen. Die verhalen zijn volgens eurofielen ongewenst want ze vergroten de kritiek op de EU. Dat kan de bedoeling niet zijn.
Strikt genomen hebben eurofielen helemaal geen Europese journalistiek nodig. Er bestaat immers al voorlichting vanuit de Europese instellingen. Die kan de journalistiek vanuit eurofiel perspectief prima vervangen want voorlichting biedt informatie over de EU, maar heeft niet het risico dat burgers op ongewenste ontwikkelingen of beslissingen worden gewezen. Dit toont aan hoe eurofielen echt over de EU denken: Europa is zo mooi dat er zo min mogelijk over geschreven moet worden.
En dus moeten de donateurs van crowdfunding voor EU-berichtgeving vooral bij de critici van de EU gevonden worden. Filmmaker Peter Vlemmix laat zien dat dit prima mogelijk is: hij maakte vorig jaar een film op basis van crowdfunding. De film was een aaneenschakeling van negatieve feiten over de EU. Het klopte inhoudelijk allemaal, maar het was uiterst eenzijdig. Zo probeerde Vlemmix de kijkers wijs te maken dat de EU corrupt is op basis van één voorbeeld van vijftien jaar geleden. Maar ja, nuance, daar hadden de eurosceptische donateurs natuurlijk niet voor gedoneerd.
Eurosceptici zijn op dit punt net als eurofielen. Je moet hun mening reproduceren, dus in dit geval dat de EU corrupt, ondemocratisch, bureaucratisch, geldverslindend, welvaartsverminderend en conflictopwekkend is. Bij het Forum voor Democratie wil men alleen maar negatieve zaken over de EU horen. Als ik dat opschrijf, vergroot dat de kans een praatje te mogen houden en donaties te ontvangen. Als ik wil dat GeenStijl een link opneemt naar mijn crowdfunding-site – wat ik ze niet heb gevraagd – is het niet slim op te schrijven dat Oekraïne geen EU-lid wordt want daar heeft GeenStijl last van.
Het probleem is in allerlei boeken al beschreven: burgers zitten steeds vaker in een echoput. Ze horen alleen hun eigen standpunten continu terug en gaan denken dat alleen die standpunten waarheid bevatten. Ze komen simpelweg niet meer met andere geluiden in contact en worden door bewist of onbewust informatie te selecteren nooit gedwongen hun standpunten te heroverwegen.
Als je al weet hoe het zit, heb je geen journalisten nodig. Je wilt dan voorlichters en activisten die jouw opinie met veel geschreeuw verspreiden. Alleen zo kun je iedereen die het met je oneens is overtuigen. Dat kan niet met journalisten die gaan vertellen dat er nuance bestaat, dat de EU soms weleens iets goeds doet en soms iets slechts, dat misschien positieve en negatieve verhalen over de EU allebei waar kunnen zijn, dat de ene Europese instelling de andere niet is en ga zo maar door.
Als activist is het makkelijker crowdfunden dan als journalist. Maar we houden nog een paar dagen vol.
In de maand juli organiseert ThePostOnline een crowdfunding-actie: stuur Chris Aalberts vanaf september naar Brussel om twee keer per week verslag te doen van Europese politiek. Je kunt ook bijdragen aan deze actie. Lees hier meer.
