Zomergasten en politici is een slechte combinatie. Het is namelijk aan politici eigen – ongeacht het TV-format – de partijpolitieke boodschap te willen verkondigen. De Rotterdamse PvdA-burgemeester Ahmed Aboutaleb is de uitzondering die de regel bevestigt. Want Aboutaleb is niet iemand – en dat is geen nieuws – die klakkeloos de PvdA-partijlijn volgt. Iets wat hij overduidelijk liet merken tijdens de uitzending. Aan de andere kant deed hij wat elke politicus doet: schaamteloos hypocriet zijn.
Aboutaleb vertelde dat zijn bejaarde vader het liefst terug zou gaan naar Marokko, moeder Aboutaleb denkt daar anders over omdat ze bij haar kinderen in Nederland wil blijven. Maar toen de burgervader zijn pijlen richtte op PVV-leider Geert Wilders en zijn ‘Minder, minder’-uitspraak bleek zijn vader opeens ‘bang’ te zijn Nederland te moeten verlaten. “Dat doet hem waanzinnig veel pijn.” De onafhankelijke toeschouwer ziet daar dus een zekere dubbelheid in.
Een dubbelheid die wordt versterkt omdat het juist Aboutaleb was die over radicaliserende moslims in zijn stad met onvervalste PVV-retoriek zei: “Als je het hier niet zit zitten, rot je maar op.” En daar later aan toevoegde dat als hij de mogelijkheid had hun ticket naar de hoofdstad van ISIS – Raqqa – zou betalen. Wat aldaar niet in goede aarde viel.
Het populisme is Aboutaleb overigens niet vreemd. In 2002 voerde hij gesprekken met de LPF over een mogelijk staatssecretariaat voor emancipatiezaken. Uiteindelijk werd dat niets maar niet getreurd: hij werd staatssecretaris in het Kabinet Balkenende 4. Om daarna al snel burgemeester van Rotterdam te worden.
Niet geheel onlogisch zat er veel politiek in de uitzending. Voor de fijnproever zat er een aardige sneer in naar Hedy d’Ancona. De oud-PvdA-minister staat bekend als een feministe. Aboutaleb steunt het feminisme maar naar eigen zeggen niet zo zeer de retoriek van D’Ancona. Een pikante opmerking omdat Aboutaleb van 1989 tot 1994 haar woordvoerder was. Duidelijk een gevalletje oud zeer dat even uit de weg geruimd moest worden, presentator Wilfried de Jong liet het helaas liggen.
Een tegendraadse politieke gast dus. Zo sprak Aboutaleb zich uit tegen de vorming van de Nationale Politie en vond hij dat partijgenoot Bert Koenders zich ruimhartiger mocht opstellen tegenover de slachtoffers van het Screbrenica-drama. Ook sprak hij zich uit over de bed-bad-brood-kwestie en hoe radicalisering aangepakt dient te worden. Allemaal standpunten haaks op het kabinetsbeleid. Inderdaad: een burgemeester die schijt heeft aan alles en iedereen. En dat valt te prijzen. Waar komt die tegendraadsheid vandaan?
Vermoedelijk niet, er is namelijk een andere oorzaak die Aboutalebs uitspraken kunnen verklaren en die is terug te vinden in zijn C.V. De man is begonnen als journalist. Zo was hij in een eerder leven verslaggever voor Veronica, de NOS en RTL Nieuws. AVRO-icoon Jaap van Meekren was bij RTL Nieuws zijn mentor. Reden ook om de ontluisterende reportage van Van Meekren uit 1969 te tonen over arbeidsmigratie – ‘het lijkt alsof je op een slavenmarkt staat’ – van Marokko naar Nederland.
Aboutaleb is dus niet zo zeer tegendraads; hij is vooral kritisch. En dat valt te prijzen in iemand die ontegenzeggelijk deel uitmaakt van het heersende politieke systeem waarin het meebuigen met coalitie-standpunten de norm is.
Dat kritische verklaart ook Aboutalebs voorliefde voor de Syrische dichter Adonis. Een man die volgens hem de ‘status quo niet accepteert’. Iemand die ‘alles ter discussie stelt en onderzoekt wat anderen normaal vinden’. Aboutaleb heeft weleens werk van de dichter vertaald en voorgedragen. Sterker: Aboutaleb is een amateur-dichter maar loopt daar liever niet mee te koop. Toch debiteerde de burgervader enkele teksten in het Arabisch. We verstonden er geen kut van maar (PvdA) -bestuurders die op live-televisie de poëzie bezingen hebben nu eenmaal een streepje voor. Dat hij de ‘Zachte krachten’ van Henriëtte Roland Holst plagieerde zij hem vergeven.
“Ik wil de mens Aboutaleb laten zien”, had de burgemeester van Rotterdam voorafgaand aan de uitzending tegen Wilfried de Jong gezegd. Dat is helaas onmogelijk met obligate filmpjes over Nelson Mandela en Mahatma Gandhi. Toch gunde de poëzie een kleine blik in het hart van Aboutaleb. “Er is nog nectar te vinden in de schaduw”, zeggen wij de deelneemster aan Prince of Poets na. Dit was een prima start van Zomergasten 2015.
Het is echter wel te hopen voor Aboutaleb dat Muhammed Ali niet meekeek. Want niemand noemt The Greatest een ‘underdog’.
Volgende week in Zomergasten: schrijver Peter Buwalda
