Het is nog de hele week Amsterdam Gay Pride en daar is op allerlei plekken in de stad iets van te merken. Er zijn allerlei tentoonstellingen die een homoseksueel thema hebben. In het Tropenmuseum huist al sinds mei de tentoonstelling Secret Love over homoseksualiteit in China. Het is volgens het Tropenmuseum de eerste belangrijke groepstentoonstelling met Chinese kunst over homoseksualiteit. De tentoonstelling is nog tot en met 13 september te zien. In Secret Love zien we werken van twaalf Chinese kunstenaars. De bedoeling is ‘de door taboes omgeven liefde zichtbaar te maken’. De veelal jonge kunstenaars zijn uit de periode van de eenkindpolitiek van na 1980. Het merendeel van de kleine tentoonstelling bestaat uit foto’s en films.
We leren dat China de laatste jaren een enorme verandering heeft doorgemaakt: de economische ontwikkeling heeft ook geleid tot maatschappelijke veranderingen. Traditionele opvattingen hebben aan belang ingeboet en er is meer oog gekomen voor individuele rechten. Sinds 1997 is homoseksualiteit niet meer strafbaar en sinds 2001 is homoseksualiteit ook geen psychische aandoening meer.
In China zijn grote verschillen tussen steden en het platteland en daarmee ook in de acceptatie van homoseksualiteit. Ook zijn er verschillen tussen oudere en jongere generaties, opleidingsniveaus en sociale klassen. Uit de kast komen blijft moeilijk en openlijk als homoseksueel leven ook. Dit komt het beste tot uitdrukking in de korte film New Beijing, New Marriage van Fan Popo, waarin een mannenstel en een vrouwenstel ‘trouwen’ op een plein in het hart van Beijing.
Omstanders kijken naar de paren en geven er commentaar op. Die commentaren zijn voorspelbaar aangezien homoseksualiteit in China nog altijd in de taboesfeer zit. Sommige omstanders zijn verbaasd, anderen vinden het onacceptabel en een deel is neutraal.
Naaktheid mocht in de Chinese kunst lange tijd niet worden getoond, omdat het te Westers, te persoonlijk of te pornografisch zou zijn. De afgelopen decennia is dit taboe echter doorbroken. Jongere generaties in de steden laten zich minder gelegen liggen aan traditionele opvattingen, mede onder invloed van de internationale media en internet.
Chi Peng maakte een serie foto’s met openlijke homoseksuele seks. Twee mannen staan naakt in een telefooncel, naakt in een badkuip, naakt in een kleine ruimte en liggen halfnaakt onder een bureau in een grote kantoortuin. Ze suggereren anale seks. We leren dat dit soort kunst in China problematisch is. In een video loopt een man naakt over de Chinese muur.
Tot slot leren we door een foto van Yang Guowei dat er in Beijing ook cruise-plekken bestaan: plaatsen waar mannen elkaar opzoeken voor seks. Twee mannen van middelbare leeftijd zitten op een bank. Zij kunnen het niet betalen om naar homobars te gaan, hebben geen internet en kunnen niet gemakkelijk een partner vinden.
Een man werd bij een visumaanvraag voor vrouw aangezien omdat niet alle informatie werd gecheckt. We krijgen met een naaktfoto met weelderig schaamhaar alsnog duidelijkheid over deze vergissing. Zo komt ook genderidentiteit heel kort terug. Dit is ook een thema in de Chinese kunst geworden.
In China komt er meer aandacht voor feministische theorie, queertheorie en gendertheorie uit het Westen, leren we. De tentoonstelling stelt de vraag of gender ‘een sociale constructie’ is of ‘een biologisch gegeven’. Ook stelt men de vraag of dit soort Westerse theorie zomaar toepasbaar is op China. Antwoorden geeft de tentoonstelling niet, waarschijnlijk omdat ‘de antwoorden op deze vragen afhankelijk zijn van onze invalshoek’.
Zo leren we alsnog weinig. Niet alleen omdat de tentoonstelling geen beeld geeft van de geschiedenis van homoseksualiteit in China en omdat verboden roze undergroundfilms geen plaats hebben gekregen. Er wordt simpelweg nauwelijks context gegeven: hoe moeten we de positie van homo’s in China nu precies duiden? Het lijkt er nu op dat de discussies en gevoeligheden in China hetzelfde zijn als in Nederland – want conservatieve krachten zijn er overal – terwijl deze tentoonstelling ook veel cultuurverschillen laat zien.
Positief geformuleerd is dat intrigerend, negatief geformuleerd niet erg informatief.
In de maand juli organiseert ThePostOnline een crowdfunding-actie: stuur Chris Aalberts vanaf september naar Brussel om twee keer per week verslag te doen van Europese politiek. Je kunt ook bijdragen aan deze actie. Lees hier meer.
