Dankzij de kwaliteitsjournalistiek van Chris Aalberts bent u nu op de hoogte van ontransparante zaken die te maken hebben met de EU. Zaken waarvan u anders niet op de hoogte zou zijn. Door mee te betalen aan onze crowdfunding maakt ook u nóg meer van deze artikelen door Chris Aalberts mogelijk!
Vanaf dinsdag kun je tekenen voor het Geenstijl-referendum over het EU-associatieverdrag met Oekraïne. De geschiedenis gaat zich herhalen: net als bij de Europese Grondwet zal niemand de tekst daadwerkelijk lezen. Niet alleen omdat niemand zin heeft Europees beleidsproza te lezen, maar vooral omdat de tekst veel te lang is. Het verdrag beslaat 323 pagina’s. We kunnen ons op voorhand afvragen of Kamerleden zo’n verdrag letterlijk doornemen voordat ze erover stemmen.
En dus is duidelijk wat er gaat gebeuren: net als bij de Europese Grondwet zal iedereen een detail uit het verdrag halen om te laten zien dat het een goed of juist slecht verdrag is, zonder te kijken naar het geheel. Zo kunnen op basis van enkele korte passages hele verschillende beelden van hetzelfde verdrag ontstaan en weet niemand meer waar het echt over gaat. Daarom een poging om wat hoofdlijnen te verhelderen.
GeenStijl en het Burgercomité-EU lijken weinig interesse te hebben in zo’n exercitie. Het gaat hen om de meta-boodschap: de EU is slecht en ondemocratisch, naar burgers wordt niet geluisterd en dit verdrag is een voorbeeld daarvan. De EU zou tegen de wil van burgers uitbreiden met Oekraïne. Dat klopt niet. Er zijn geen toetredingsonderhandelingen en Europese Commissievoorzitter Juncker heeft al gezegd dat uitbreiding de komende jaren niet aan de orde is.
Het associatieverdrag gaat wel over zoveel verschillende thema’s dat het gemakkelijk is de suggestie van uitbreiding te wekken. Feit is dat er veel beleid wordt geharmoniseerd, met name op economisch terrein, waarbij EU-regels leidend zijn. Oekraïne past zich aan EU-regels aan en niet andersom. Dat is wat bij toetredende landen ook gebeurt en dus heeft dit verdrag een soortgelijk effect op beleid in Oekraïne als toetreding. Het essentiële verschil is: Oekraïne heeft na dit verdrag nog steeds niets te zeggen binnen de EU. Dat is bij toetreding wel zo.
Eventuele positieve punten zijn meer economische samenwerking en toezeggingen van Oekraïne op het terrein van de mensenrechten. Maar de negatieve punten vallen meer op. Dat zijn er vier.
1. Gooien met geld
Oekraïne past veel regels aan de EU aan en doet dat niets voor niets. Er staat geld tegenover. In artikel 453 lezen we:
“Oekraïne komt in aanmerking voor financiële bijstand via de relevante EU-mechanismen en -instrumenten voor financiering”
Waar precies financiële bijstand aan wordt gegeven wordt niet in het verdrag uitgewerkt. Er bestaat al een discussie of het zin heeft geld naar arme landen te sturen, maar zelfs als men dat een goed idee vindt, blijft de vraag of Oekraïne het land is waar geld naartoe zou moeten gaan. Het is niet moeilijk landen te vinden die veel armer en behoeftiger zijn.
2. Opener grenzen
De EU heeft de grenzen tussen EU-landen geopend. Er staan uiteenlopende maatregelen in het verdrag zoals welke personen onder welke voorwaarden naar respectievelijk de EU of Oekraïne mogen komen, waaronder stagiairs, verkopers, dienstverleners en beoefenaars van vrije beroepen (artikelen 99-102). Meer migratie dus, net zoals eerder uit andere Oost-Europese landen. In artikel 19 staat expliciet wat het doel is:
“De partijen [EU en Oekraïne, CA] streven naar meer mobiliteit van burgers en vooruitgang met de visumdialoog. De partijen blijven geleidelijk evolueren in de richting van een op termijn visumvrije regeling, mits aan alle voorwaarden voor een goed beheerde en veilige mobiliteit wordt voldaan (…)”
3. Mengen in een conflict
Teksten van de EU staan vol met algemene frases over vrede en samenwerking. Maar precies deze passages wekken bij dit verdrag bevreemding op. In artikel 2 komen we een passage tegen die “algemene beginselen” uitdrukt en een aantal keer wordt herhaald:
“De bevordering van respect voor de beginselen van soevereiniteit en territoriale integriteit, onschendbaarheid van de grenzen en onafhankelijkheid (…) vormen essentiële elementen van deze Overeenkomst.”
Dit klinkt positief, maar deze passage is niet los te zien van het conflict in Oekraïne, waar opstandige groepen proberen een eigen staat uit te roepen die meer gericht is op Rusland. Dit nog afgezien van de Russische invasie van De Krim. Dit verdrag kiest met deze passage partij voor Oekraïne. De passage in de preambule dat er “krachtige steun voor de Europese koers van het land” bestaat bij het Oekraïense volk (pag.3) is dan ook lachwekkend.
4. Geen directe controle
Het verdrag richt een aantal nieuwe organen op om de samenwerking in goede banen te leiden. Er komt een Associatieraad die toezicht houdt op de toepassing en uitvoering van de overeenkomst. Hierin zitten leden van de regering van Oekraïne, de Europese Commissie en ministers uit de lidstaten. Er komt ook een Associatiecomité met ambtenaren van Oekraïne en de EU. Ook komen er allerlei subcomités.
De EU-burger wordt vertegenwoordigd via een ‘Parlementair Associatiecomité’ waarin o.a. leden van het Europees Parlement zitting hebben. Dit comité kan inlichtingen inwinnen bij de Associatieraad en allerlei aanbevelingen doen. Conform de Europese traditie kan de volksvertegenwoordiging geen besluiten nemen.
Zo ontstaat alweer een EU-structuur die op grote afstand van burgers is geplaatst en daarmee vrijwel oncontroleerbaar is: gekozen Europarlementariërs hebben geen zeggenschap en ministers zetten de lijnen uit. Iedereen weet dat bijvoorbeeld een Nederlandse minister nooit door de Tweede Kamer zal worden weggestuurd omdat er in deze Associatieraad besluiten werden genomen waar nationaal geen draagvlak voor bestaat. Sterker nog: de kans is nihil dat iemand er ooit achter gaat komen wat de minister in deze Associatieraad heeft gezegd of gedaan. Ongecontroleerde samenwerking dus.
Wil Nederland echt zo’n verdrag? Je hebt de leugen van een naderend Oekraïens EU-lidmaatschap niet nodig om tegen te zijn.
Chris Aalberts gaat in september naar Brussel voor ThePostOnline. De komende weken zal hij het GeenStijl-referendum volgen. Je kunt via crowdfunding nog steeds bijdragen aan zijn reportages. Je bijdrage wordt zeer op prijs gesteld. Zie voor meer informatie: Yournalism.nl.
