Een beetje chique is het wel. De studiemiddag van het Forum voor Democratie vindt vrijdagmiddag plaats aan de Amsterdamse Herengracht. Ik zit naast een Leidse politicologie-student die zich speciaal voor deze gelegenheid in pak heeft gestoken. We krijgen water in wijnglazen en de verzamelde werken van leider Thierry Baudet liggen klaar voor de verkoop. Ook de boeken van de sprekers van vandaag liggen prominent op tafel. Bij de koffie – die opvallend genoeg in papieren bekertjes wordt geserveerd – krijgen we chocolaatjes.
Deze middag is voor sponsoren en kost hen honderd euro. Organisatorisch moet dit vlekkeloos verlopen. Thierry lijkt geobsedeerd door de vraag of de spreker goed te verstaan is. Een knappe mannelijke assistent deelt de hand-out met slides uit. Hij is omstandig bezig met de nietjes die de vellen bij elkaar moeten houden. We krijgen meteen een flyer voor het volgende seminar: Thierry zal ´een crash course EU´ geven. Ook twee andere sprekers zullen daar komen opdraven. De crash course is bedoeld voor studenten en daarom opvallend goedkoop: 15 euro, inclusief lunch.
De bijeenkomst begint met nog meer reclame voor het Forum voor Democratie. Leider Thierry vertelt ons dat de wekelijkse borrels op donderdagavond worden verplaatst naar de woensdagavond. Binnenkort komt SP-Kamerlid Eric Smaling praten over het Europese landbouwbeleid. Om de importantie van dit onderwerp te benadrukken zegt Thierry dat een derde van de EU-begroting hieraan opgaat. Aan de ´common agricultural policy´ dus, benadrukt hij nog eens.
Er is binnenkort ook een schaaktoernooi met Jan Timman. Thierry weet ons te melden dat ´een zichzelf respecterend instituut´ ook een schaaktoernooi heeft. Jan Nagel van 50Plus zal onder andere langskomen om te schaken. Zondag 13 september komt een hele belangrijke econoom die vroeger een man was maar nu een vrouw: Deirdre McCloskey. Zij komt vertellen over ´bourgeois values´ en hoe die door de markt kunnen worden gegenereerd. Ook Arend-Jan Boekestijn komt binnenkort langs.
Thierry benadrukt dat er geen subsidie is voor het Forum voor Democratie en dat er veel enthousiasme is, maar dat er ook hulp nodig is. “Zegt het voort!” houdt hij ons voor: “We doen dit uit overtuiging.” Thierry maakt nu expliciet wat de goede verstaander al wist: dit is een denktank die op Amerikaanse wijze is georganiseerd. De denktank heeft als doel discussies uit te lokken die niet in de media komen en ook aan de universiteiten niet ontstaan, meldt Thierry: “Journalisten en academici hebben vaak niet de intellectuele flexibiliteit om dit soort dingen te begrijpen.”
Thierry wil het debat voeden met “intellectuele kennis”. Vandaag worden we bijgepraat door onder andere Bruno de Haas, een monetair econoom die ooit bij het ministerie voor Financiën werkte en daardoor goed weet hoe de euro ontstond. Thierry wekt de indruk dat het verhaal uniek is: De Haas heeft dit nog nooit aan een universiteit gedoceerd, want het is ´een andere manier van kijken naar geld´. De onderliggende boodschap: “Dit seminar is uw geld meer dan waard.”
Andere manier van kijken
De Haas doet echter het verhaal wat hij al eerder bij het Forum voor Democratie deed. Wat hier wordt geïntroduceerd als “een andere manier van kijken”, is voor de vaste bezoekers van het Forum voor Democratie inmiddels een herhalende. Dat ligt ook voor de hand: als je honderd euro betaalt, wil je een verhaal horen wat in je eigen straatje past. Zouden deze aanwezigen honderd euro betalen voor praatjes van Europarlementariërs als Bas Eickhout (GroenLinks) of Sophie in ’t Veld (D66) die nog steeds in de eurozone geloven? De vraag stellen is hem beantwoorden.
De relatie tussen inhoud en geld wordt duidelijk geïllustreerd als De Haas vertelt ´waarom een munt ontstaat´. Dit is een ogenschijnlijk detail in zijn verhaal maar hij heeft dit detail nodig voor de rest van zijn betoog. Na twee minuten wordt hij ruw onderbroken: “Dit gaat helemaal niet over de euro`, klaagt een oudere man: “Ik ben helemaal uit Breda gekomen om iets over de euro te horen.” De Haas slikt het punt meteen in en gaat verder op de euro, al moet hij later alsnog op het afgebroken punt terugkomen. Explicieter kan het niet: wie betaalt, bepaalt.
Een Amerikaanse denktank als Forum voor Democratie werkt met een transactiemodel: mensen betalen om ergens bij te mogen zijn en moeten naar de mond worden gepraat omdat ze het anders hun geld niet waard vinden. Voor de organisatie zit er niets anders op dan zich hierin te schikken. De Haas spreekt dus niemand uit het publiek tegen, hoe groot de onzin ook is die op hem wordt afgevuurd: van de Matteo-solution die alle europroblemen als sneeuw voor de zon zou laten verdwijnen tot complottheorieën over Griekse staatsleningen. De Haas verwijst naar anderen of zegt dat hij het ´helaas niet weet´.
Zo recyclet het Forum voor Democratie verhalen die eerder verteld zijn en prikt ongeïnformeerde visies niet door. Immers: indien de organisatie de donateurs met nieuwe inzichten zou verrassen, kunnen zij boos weglopen. Die kans is groot omdat het publiek nogal overtuigd is van alle nadelen van de EU. Andere inzichten worden hier op voorhand afgewezen.
Maar voor het Forum voor Democratie de ellende is nog groter: de donateurs gaan vroeg of laat ook weglopen als ze steeds hetzelfde verhaal krijgen aangeboden. Forum voor Democratie houdt dus op te bestaan tegen de tijd dat alle negatieve verhalen over de EU zijn verteld.
Chris Aalberts gaat in september naar Brussel voor ThePostOnline. Je kunt via crowdfunding nog steeds bijdragen aan zijn reportages. Je bijdrage wordt zeer op prijs gesteld. Zie voor meer informatie: Yournalism.nl.
