Nieuws is een keuze, dat weet iedereen. Er vallen dagelijks duizenden doden, maar de ene dode heeft veel meer kans om in het nieuws te komen dan de andere. Een willekeurige dode in het Midden-Oosten haalt het nieuws meestal helemaal niet of alleen als abstract getal: “twintig mensen kwamen om het leven”. Andere doden krijgen veel meer aandacht: prominenten, ongelukken en onthoofdingen door ISIS. Of deze doden nieuws zijn is subjectief: niet alle ongelukken zijn nieuws, niet alle onthoofdingen krijgen evenveel aandacht. Ook overleden prominenten niet.
De meeste onderwerpen zijn echter minder duidelijk dan sterfgevallen. Men neme het onderwerp: ‘maatschappelijke onvrede’. Burgers zijn boos over allerlei zaken: files, zorg, immigratie en Europa. In tegenstelling tot sterfgevallen is onvrede slecht tastbaar te maken en dus kan het vaak gemakkelijk worden genegeerd. Er zijn hooguit opiniepeilingen die de onvrede enigszins zichtbaar maken. Er is nauwelijks een onderwerp te bedenken wat nieuwsrubrieken zo gemakkelijk en straffeloos kunnen negeren. De vraag is dus: hoe gaan ze met maatschappelijke onvrede om?
Een manier om onvrede in kaart te brengen zijn petities, burgerinitiatieven en verzoeken tot referenda. Geenstijl doet momenteel een poging 300.000 burgers te mobiliseren om een referendum aan te vragen over het EU-associatieverdrag met Oekraïne. Geenstijl sluit hiermee naadloos aan bij bestaande onvrede over de EU in het algemeen. Inmiddels hebben in een paar dagen 40.000 mensen een verzoek gedaan. Een mooi begin, maar nog lang niet genoeg. GeenStijl heeft nog tot 28 september de tijd.
Hoe gaan nieuwsmedia met deze nieuwsfeiten om? Burgers die boos zijn op de EU weten het wel: dit referendum wordt genegeerd door de traditionele media. De reden zou zijn dat de traditionele media heulen met de gevestigde orde. Voor een campagne voor een EU-kritisch referendum is in de traditionele media dus geen aandacht. We constateerden het al eerder: traditionele media hebben het verzoek van Geenstijl tot dusver massaal genegeerd.
Maar nieuws is een keuze en dus zegt het gegeven dat traditionele media dit referendum negeren op zichzelf weinig. Volgens adjunct-hoofdredacteur Pieter Klein van RTL Nieuws is deze actie pas nieuwswaardig als het aantal handtekeningen richting 300.000 gaat. Er wordt door nieuwsrubrieken zoveel genegeerd en dus is het wijzen op het negeren van het referendum ‘Calimero’. Klein heeft gelijk dat er veel thema’s worden genegeerd, maar is RTL Nieuws consistent?
Het lijkt er niet op. De simpele zoekopdracht ‘petitie’ levert bij RTL Nieuws allerlei hits op: een petitie voor een vermiste man, een petitie uit de VS over leeuw Cecil, een petitie van de Consumentenbond over de afschaffing van roamingkosten, een petitie die een schietende agent steunt, een petitie tegen de BTW-verhoging in de bouw, een petitie die steun uitspreekt voor Uber en een Britse petitie tegen de komst van Kayne West.
Deze voorbeelden zijn allemaal vrij recent, zijn lang niet allemaal politiek relevant, ze komen zelfs niet allemaal uit Nederland en voldoen lang niet allemaal aan de formele vereisten. Zo is de petitie tegen de roamingtarieven in feite een PR-actie van maatschappelijke organisaties en is bij de Uber-petitie geen sprake van de benodigde 40.000 handtekeningen. RTL Nieuws wijdde er toch steeds weer aandacht aan. Bij de collega’s van de NOS is hetzelfde aan de hand: allerlei petities waren het vermelden waard, maar die van Geenstijl niet.
Er is veel tegen de actie van Geenstijl in te brengen, maar de actie is ook uniek: het is pas sinds kort mogelijk dat burgers een referendum aanvragen en GeenStijl heeft als eerste de beginstap van 10.000 handtekeningen gezet. Dat is vermeldenswaardig als allerlei politiek niet-relevante petities het nieuws wel halen. Het is lastig EU-haters geen gelijk te geven: RTL en NOS weten dat hun aandacht hard nodig is om die 300.000 handtekeningen te halen. Bij andere initiatieven geven RTL en NOS rugsteun, bij deze Geenstijl-actie niet.
Dat is een keuze en dat mag. Toch zou het de hoofdredacties sieren dat eens in een hoofdredactioneel commentaar uit te leggen.
Een tweet van PVV-senator René Dercksen vormde de inspiratie voor deze blog.
