Het is dertien jaar geleden dat de organisatie Islamitische Staat in Irak werd opgericht. Verder is het twee jaar geleden dat de oprichting van Islamitische Staat – oftewel Daesh – werd aangekondigd. Het zijn aanzienlijke periodes, maar desalniettemin waren ze te kort om de Daesh interpretatie van de islamitische wet, de Sharia op te leggen aan de mensen in de door ISIS veroverde gebieden. Enkel door toevlucht te nemen tot het zwaard en onthoofdingen kon dergelijke wetgeving worden opgedrongen aan mensen die verder geen enkele kans hebben om te ontsnappen uit de door Daesh bezette gebieden.
Hoewel de dreiging van het zwaard van beduidende invloed is geweest op de ogenschijnlijke ‘toewijding’ van gewone burgers aan de ISIS interpretatie van de Sharia, zo pogend de tirannie van Daesh te ontwijken, zijn er eveneens elementen binnen de organisatie die niet geheel overtuigd zijn van de Daesh grondwet. Elementen die zichzelf als zowel staat als wet als uitvoerende macht zijn gaan beschouwen en die, in die hoedanigheid zonder dralen de eigen grondwet in steeds grotere mate verzaken en overtreden.
Tribale en nationale conflicten behoren tot de belangrijkste zaken die Daesh op haar territorium bestrijdt. De organisatie probeert deze zaken uit te bannen; gedreven vanuit de angst dat deze conflicten doordringen tot haar strijders die eertijds gescheiden werden door nationalisme, maar die elkaar later gevonden hadden in hun gemeenschappelijke dorst naar bloed. Diezelfde dorstige strijders zijn nu echter veranderd in interne facties: zonen van hetzelfde land bevechten meer en meer andere groepen binnen de organisatie.
Het verlies van de stad Tel Abyad heeft deze ontwikkeling versterkt en heeft de al bestaande kloof tussen de strijders van de organisatie vergroot: de aanhangers van de verschillende facties geven elkander de schuld van het verlies van de stad. Dit gebeurde bijvoorbeeld onlangs voor het hoofdbureau van de Daeshpolitie in Raqqa, toen er een woordenwisseling plaatsvond tussen Syrische Daesh aanhangers en immigranten (buitenlandse Daesh aanhangers, vert.). Oorzaak voor deze aanvaring kan gevonden worden in de wrok die de Syrische aanhangers voelden richting de immigranten, aangezien de immigranten – naar verluidt – als laatste waren ontsnapt en de stad Tel Abyad zouden hebben overgedragen aan de Koerden. Tevens kan de oorzaak voor de aanvaring gevonden worden in de vrees dat de immigranten dit scenario weleens zouden kunnen herhalen in het geval dat de vijanden van Daesh terrein winnen in de richting van Raqqa. Dit zou namelijk betekenen dat in een dergelijke situatie de verantwoordelijkheid voor de verdediging van de stad volledig bij de Syrische Daesh aanhangers komt te liggen.
De kwestie van de woordenwisseling was ditmaal niet van een tijdelijke aard. Integendeel, de woordenwisseling groeide uit tot een confrontatie – waarbij lichte wapens werden gebruikt – tussen een groep strijders uit de steden Deer al Zor en Raqqa, en een groep van Oezbeekse strijders die later werden ondersteund door een groep Franse strijders. Daarop volgend brak een daadwerkelijke straatoorlog uit tussen de verscheidene elementen van de organisatie, resulterend in één gewonde Syrische en één gewonde Oezbeekse strijder.
Een verslaggever ter plaatse van Raqqa is Being Slaughtered Silently stelt dat er bijna dagelijks sprake is van problemen tussen de Syrische strijders en de buitenlandse Daesh-aanhangers, waarbij de partijen elkaar beschuldigen van vermeende fouten. Een van de vigerende eisen is dat alle partijen een gelijke behandeling dienen te ontvangen. Enerzijds merken de Syriërs namelijk dat de buitenlandse Daesh-aanhangers relatief hogere salarissen en de hoogste toelagen ontvangen. Anderzijds geloven de buitenlandse Daesh-aanhangers dat de Syrische strijders opportunistische buitenstaanders zijn in de organisatie, en doordat de Syriërs zich niet houden aan haar wetten beïnvloeden zij de Islamitische Staat die de organisatie opbouwen wil.
De verslaggever stelde dat er twee belangrijke redenen zijn voor de problemen die zich voordoen tussen de Syrische aanhangers en de immigranten. Ten eerste is dat het verschil in salaris tussen de Syrische aanhangers en de immigranten, en ten tweede is dat de verdeling van woningen onder de leden van de organisatie. Waar de Syriërs woningen ontvangen in de buitenste delen van de stad, worden de immigranten gehuisvest in de binnenstad en in woonwijken. De Syrische elementen interpreteren dit als een ogenschijnlijk onevenredige zorg die de Daesh leiding draagt voor de immigranten: zij worden in woonwijken gehuisvest om hen te beschermen tegen de aanvallen van coalitie-vliegtuigen. De wijk-bewoners functioneren als het ware als een menselijk schild.
Daesh probeert organisatorische problemen en scheuren van binnenuit te vermijden door bijzonder heftige decreten uit te vaardigen die de aandacht dienen af te leiden van de interne conflicten én die de sterkte van de organisatie dienen te markeren. De facties die zich beginnen te ontwikkelen binnen de organisatie zijn echter een teken aan de wand voor dreigend gevaar: de desintegratie van Daesh in kleinere strijdgroepen die elkaar niet steunen kan leiden tot de ineenstorting van de beruchtste terroristische organisatie in de wereld.
Volgens arabist Jan Jaap de Ruiter heeft interne strijd bij ISIS altijd op de loer gelegen. Volgens hem streven totalitaire bewegingen altijd naar de toepassing van een volledig uitgewerkte ideologie die alle details van het leven van hun volgelingen en van de mensen die ze regeren beheerst.
“Interne strijd is dan een gevaar dat altijd om de hoek ligt, want het is niet vanzelfsprekend dat de ideologie op dezelfde manier door leiderschap en volgelingen wordt geïnterpreteerd. Wanneer, zoals het geval is met Islamitische Staat, volgelingen of aanhangers van een beweging ook nog eens verschillend worden behandeld, dan is het gevaar van desintegratie des te groter, met name wanneer er sprake is van militaire tegenslagen.”
Volgens De Ruiter vecht de westerse wereld ‘met weinig succes tegen Islamitische Staat’. Maar:
“De interne ruzies en vechtpartijen die uitbraken tussen de verschillende facties van ISIS kunnen misschien wel het begin van het einde zijn. De ontwikkelingen waarvan dit artikel verslag doet mogen dan ook als hoopvol worden beschouwd en misschien zijn ze dat ook, maar de mensen die onder de ISIS bezetting lijden zullen het alleen maar erger te verduren krijgen wanneer deze interne strijd tot -weer- een interne oorlog leidt in Syrië.”
