Duitsland heeft het laagste geboortecijfer van Europa. Bij ongewijzigd beleid zullen de bevolkingsaantallen van Duitsland dalen van 83 miljoen in 2012 tot 56,9 miljoen aan het eind van deze eeuw (UN populations prospects 2012).
Zo’n dalende trend stel je niet in een paar jaar bij. De negatieve gevolgen van een afnemende bevolking worden in diverse regio’s beschreven: sluiting van scholen, minder (gezondheids-)voorzieningen, gaten in de arbeidsmarkt en een dalende economie. Er wordt met beleid op geanticipeerd en er wordt reeds geld voor gereserveerd.
Demografische ontwikkelingen nemen lange tijd en daarom laat Angela Merkel een vooruitziende blik zien bij het huidige vluchtelingenvraagstuk. Door regelmatig flinke groepen vluchtelingen en migranten toe te laten kan de bevolking op peil worden gehouden en worden de negatieve gevolgen tegengegaan. Landen als de VS en Canada hebben geen last van dalende bevolkingsaantallen omdat ze altijd groepen migranten hebben toegelaten en zo tevens hun geboortecijfers beter op peil hielden.
De eerste generatie migranten krijgt gemiddeld meer kinderen. De VS en Canada hebben altijd meerdere legale wegen voor immigranten opengesteld. Ook het principe van jus soli, elk kind dat geboren wordt in de VS krijgt direct de Amerikaanse nationaliteit, leidt tot een natuurlijke aanwas van de bevolking. Europese landen met toekomstige dalende bevolkingstrends zouden hieraan een voorbeeld kunnen nemen.
Het is misschien een gedachte om lange termijn demografische ontwikkelen per regio of land als maatstaf te nemen voor het toelaten en toewijzen van vluchtelingen. Met dit in het achterhoofd heeft Duitsland bij monde van Merkel haar genereuze aanbod wellicht mede gedaan. Ook bij Timmermans zouden deze overwegingen een rol kunnen spelen.
Het overgaan op het principe van jus soli, zoals in de VS, zou ook voor Europa bijkomende voordelen bieden in het vluchtelingen- en migrantenvraagstuk. Het zal jonge migrantenstellen aantrekken en vooral meer jonge migrantenvrouwen. Hun nieuwe baby’s kunnen dan de nationaliteit van het nieuwe land krijgen. Dit zou een goed tegenwicht bieden aan de enorme scheefheid van mannelijke vluchtelingen en migranten waarvan momenteel sprake is.
Voor regio’s met teruglopende bevolkingen liggen hier mooie kansen. Ook Nederland kent zulke regio’s en maakt daarop al een aantal jaren beleid. De Universiteit van Groningen heeft vorige week zelfs al een hoogleraar ‘bevolkingsdaling’ benoemd, een novum. Zeeland, als één van de regio’s met een teruglopende bevolking, zou met Merkels vooruitziende blik vooraan kunnen gaan staan met de opvang van vluchtelingen.
Het zou twee vliegen in één klap slaan; het biedt enerzijds tegenwicht aan de aankomende bevolkingsdaling en vergrijzing en anderzijds zouden hoogwaardige goed functionerende Zeeuwse voorzieningen niet hoeven te sluiten; scholen kunnen open blijven, de universiteit in Middelburg kan groeien, zorgvoorzieningen kunnen in stand worden gehouden, leegstand van woningen wordt voorkomen en de werkgelegenheid kan een impuls krijgen. Zeeland zal standhouden.
Alles is relatief, zeker getallen, en vergelijkingen gaan mank, maar na het uitbreken van de eerste wereldoorlog kwamen in 1914 in enkele weken tijd ruim 16.000 Belgische soldaten en naar schatting een half miljoen Belgische vluchtelingen naar Nederland. Een groot deel keerde na een aantal maanden terug, maar 105.000 Belgen bleven tot het einde van WO I als vluchtelingen in Nederland. Belgische soldaten bouwden als dank voor de genoten gastvrijheid op de Amersfoortse Berg het Belgenmonument.
