Het is al vroeg druk in Paradiso, deze zondagavond. Om half negen gaat politiek leider Jesse Klaver in debat met UvA-studenten over zijn boek ‘De mythe van het economisme.’ Al een half uur voor aanvang staat er buiten een rij. Paradiso zit vanavond vrijwel helemaal vol. In een townhall-achtige opstelling luisteren honderden mensen naar liedjes als “Ben ik te min?” en “Money Money Money”. Als in een echte hoogmis hangt er een megagrote foto van Klavers boek in de zaal.
De debatleider van vanavond is Andrew Makkinga. Hij meldt dat het een idee van Paradiso was om Klaver uit te nodigen om hier in debat te gaan. Het is dus zeker geen PR-bijeenkomst van GroenLinks, drukt hij ons op het hart. Toch moeten we een paar seconden later van Makkinga hard klappen voor Klaver. Omdat het geen PR-bijeenkomst is meldt Makkinga ook maar meteen dat critici van Klavers boek “zuur zijn” en dat Klaver ontzettend goede campagnefilms laat maken.
Dit is inderdaad geen PR-bijeenkomst, want Makkinga doet ook geen poging Klaver scherp te interviewen. Klaver mag kletsen over het vaderschap en vertellen dat hij al heel lang “op missie” is. Eigenlijk wilde hij tien jaar geleden het economisme al aanvallen. Klaver mag zonder enig weerwoord zeggen dat hij overal in het land mensen tegenkomt die zich in zijn boek herkennen. Waar dat precies uit blijkt, wordt niet bevraagd.
Dan gaan de UvA-studenten Klaver vragen stellen. Deze studenten zijn van ‘Room for Discussion’, een debatprogramma aan de economiefaculteit waar ze zich nog niet zo heel lang geleden massaal door een VS-ambassademedewerker het bos in lieten sturen over het handelsverdrag TTIP. Dat belooft dus weinig goeds en dat blijkt al snel, want de eerste vraag begint meteen met een lofprijzing aan het adres van Klaver. De studenten zeggen allemaal heel netjes “u” tegen iemand die zo’n vijf jaar ouder is en Klaver prijst de vragen van de studenten regelmatig de hemel in. “Wat een goede vraag zeg.”
De onkritische setting kan Klavers oppervlakkigheid niet verhullen. Als hij wordt bevraagd op zijn christelijke wortels, leren we dat Klaver in de kerk is getrouwd en dat hij gelooft dat er “iets meer is tussen hemel en aarde.” Dit is precies dezelfde vaagheid waarmee hij zijn begrip “economisme” uitlegt: de kern van het economisme is volgens Klaver dat economische modellen en argumenten in het politieke debat centraal staan en niet allerlei menselijke waarden. Dit leidt al snel tot een pleidooi voor “meer empathie.” Jesse wil ook een debat over “hoeveel groei we goed vinden.”
Wat economisme precies is, blijft in Paradiso in de lucht hangen, maar het kan tegelijk gemakkelijk worden samengevat. Klaver vindt economische argumenten in het politieke debat slecht, met name als er wordt gezegd wat dat bepaald beleid niet mogelijk is omdat het ernstige economische consequenties kan hebben, zoals het aanpakken van Nederland als belastingparadijs of het invoeren van extra milieumaatregelen. Dit soort redenaties zijn volgens Klaver “angstpolitiek.”
Klaver houdt op deze manier in Paradiso en in zijn boek een pleidooi tegen economische argumenten in het politieke debat. Politici mogen van hem niet zeggen dat het ernstige gevolgen voor de werkgelegenheid heeft als Nederland multinationals meer belasting laat betalen. In plaats daarvan moeten politici van Klaver zeggen dat ze niet willen dat multinationals fiscaal worden aangepakt. Klaver brengt dit als een pleidooi voor een eerlijker politiek debat.
De UvA-studenten knikken een beetje en vragen al snel niet verder, maar ze zitten naar onzin te luisteren. Eigenlijk wil Klaver alleen maar een andere framing – of invalshoek – voor allerlei politieke thema’s. Hij vindt zijn eigen argumenten zoals duurzaamheid beter dan die van anderen en wil graag dat iedereen zoveel mogelijk spreekt in de termen die GroenLinks goed uitkomen. Dat is een beproefde communicatieles: de manier waarop over thema’s wordt gesproken werkt in het voor- of nadeel van bepaalde partijen.
Het is simpel: als we in economische termen praten heeft GroenLinks geen sterk verhaal en dus wil Klaver die termen uit het debat weren. De VVD en D66 willen juist wel graag in economische termen discussiëren, want dan winnen ze het debat gemakkelijker van GroenLinks. Hun economische verhaal is gewoon beter.
Het argument van Klaver over economisme komt erop neer dat hij erkent dat zolang debatten in economische termen worden gevoerd, GroenLinks ze verliest. En dus komt hij met een pleidooi om argumenten te gaan gebruiken waar juist GroenLinks voordeel bij heeft zoals duurzaamheid. Op dat terrein heeft de VVD een slecht verhaal, maar omdat de VVD dat zelf ook wel weet gaan ze hier natuurlijk niet aan meewerken.
In Paradiso prikken de vele GroenLinks-fans, de UvA-studenten en Andrew Makkinga niet door deze stompzinnigheid heen. Is het misschien omdat het zo druk is en iedereen hier op een heropleving van GroenLinks hoopt? Leden benadrukken graag dat het bijzonder is dat Klaver in zijn eentje Paradiso vol krijgt. Maar ook dat is hooguit half waar. Door hun afkeer van de volkse SP en de ineenstorting van de PvdA is er voor hoogopgeleide, blanke en elitaire Randstedelingen geen links alternatief meer.
Goh, wat gek dat Klaver bij deze doelgroep enthousiasme oproept.
