Banken en vermogensbeheerders beleggen namens hun klanten steeds vaker in eigen huisfondsen. Beleggingsproducten van andere aanbieders verdwijnen langzaam maar zeker uit het schap. Deze ontwikkeling vind ik zeer dubieus. Het is een verschraling van het aanbod. Maar nog belangrijker: er worden vaak huisfondsen verkocht terwijl er betere alternatieven zijn.
Jarenlang verkochten banken niet alleen huisfondsen, maar werden op grote schaal ook beleggingsproducten van andere aanbieders verkocht. Banken verdienden daar goed aan, omdat zij hoge verkoopprovisies ontvingen van deze fondshuizen. Dit leidde tot perverse prikkels: beleggingsproducten met de hoogste verkoopprovisie werden opvallend vaak verkocht.
Deze perverse prikkel was een doorn in het oog van de toezichthouder. Banken moesten hun klanten de beste beleggingsproducten verkopen, en niet de producten waar zij zelf het meeste aan verdienen. Daarom is op 1 januari 2013 het Provisieverbod ingevoerd. Vanaf dat moment mochten banken geen verkoopprovisie krijgen van de fondshuizen.
Als gevolg van het Provisieverbod raakten banken een belangrijke bron van inkomsten kwijt. Banken moesten nadenken over een ander verdienmodel waarbij er niet langer sprake is van tegengestelde belangen. Zij zouden een duidelijke keuze moeten maken uit twee mogelijkheden.
Optie 1:
Banken hadden kunnen kiezen om producent te worden van kwalitatief goede beleggingsproducten. Om belangenconflicten te voorkomen, zouden ze de verkoop van die producten aan andere partijen moeten overlaten. Omdat verkoopprovisies niet langer zijn toegestaan, staat de kwaliteit van de beleggingsproducten voorop.
Optie 2:
Een andere mogelijkheid was dat banken stoppen met het maken van eigen beleggingsproducten en zich uitsluitend richten op het verkopen van beleggingsproducten van derden. De bank kan op een onafhankelijke manier de beste producten selecteren voor hun klanten. Daarvoor betaalt de klant een servicefee. Ook voorkom je hiermee dat er tegengestelde belangen kunnen ontstaan. Bij Knab hebben wij gekozen voor dit model.
Sinds de invoering van het Provisieverbod zijn we ruim twee jaar verder. Veel fondshuizen hebben de kosten van hun beleggingsproducten verlaagd. Dat konden zij doen omdat zij gestopt zijn met het geven van verkoopprovisies aan banken. Op het eerste gezicht lijkt dat een goede ontwikkeling voor beleggers: de kosten zijn omlaag gegaan en banken zouden op een onafhankelijke manier de beste beleggingsproducten kunnen selecteren voor kun klanten. Dat laatste is echter niet het geval.
Veel banken hebben gekozen voor een nieuw verdienmodel waarbij zij zowel producent als verkoper/adviseur van beleggingsproducten zijn. De klanten van die banken krijgen vaak het advies om in deze huisfondsen te beleggen, terwijl er betere en goedkopere alternatieven zijn. Denk bijvoorbeeld aan trackers. Die zijn aanzienlijk goedkoper dan beleggingsfondsen en laten doorgaans een hoger rendement zien dan vergelijkbare beleggingsfondsen.
Banken die beweren dat ze het klantbelang centraal stellen, moeten zich nog maar eens achter hun oren krabben of dit daadwerkelijk zo is. Ondanks de invoering van het provisieverbod is er nog teveel bij het oude gebleven.
Marcel Kalse, medeoprichter Knab
