“Waarom stemmen mensen op een ‘rechtse’ partij, terwijl je op basis van hun sociaal-economische status zou verwachten dat ze ‘links’ zouden stemmen?”, het is een van de vragen die sociologen bezighoudt als ze kijken naar stemvoorkeur. Het antwoord is tweeledig, niet alleen zijn sommige partijen misschien niet zo ‘rechts’, maar belangrijker: het onderscheid is niet zo eendimensionaal als we soms zouden willen geloven. Stemvoorkeur hangt dan ook niet alleen samen met economische motieven.
Het curieuze is de onbeholpen manier waarmee progressief- links het vluchtelingendebat wil framen en deze wijsheid volkomen naast zich neerlegt. Sterker nog: zij laten zich kennen als de grootste tikkentellers in het politieke gezelschap. Zo is het in de argumentatie nu niet een VVD-stem, maar de linkse kiezer die de trom van ‘de BV Nederland’ beroert.
Het wekt enige verbazing dat de ‘economische’ argumenten zo veel opgeld doen. Kersvers GroenLinks voorman Jesse Klaver trekt notabene in zijn boek sterk van leer tegen -wat hij noemt- het ‘economisme’. In NRC legt hij die term uit, als “het idee dat alle politieke en maatschappelijke problemen terug te brengen zijn tot een rekensom. Dat het financiële argument altijd doorslaggevend is”.
Toch is het juist zo’n argumentatie die mensen graag gebruiken om te wijzen op de voordelen van het opnemen van vluchtelingen. Misschien is het in een poging tegemoet te komen aan wat zij dénken dat voor opponenten een doorslaggevend punt kan zijn. Uiteraard slaan zij hiermee dan volledig de plank mis: Het is de cultuur, stupid!
Zijn de inwoners van het kleine dorp Oranje (140 zielen) xenofoob als zij ‘slechts’ 700 asielzoekers willen faciliteren, en daar niet graag nog eens 700 bovenop zien komen? Het lijkt er eigenlijk meer op dat men heel gerede argumenten weet aan te voeren. De voorzieningen ter plaatse zijn, buiten de opvang, minimaal, en de sociale inbedding is nagenoeg afwezig. Hoe kunnen asielzoekers hun plek vinden in Nederland wanneer zij zich niet temidden van Nederlanders bevinden, maar de verhoudingen eerder andersom liggen?
Zijn deze mensen intolerant wanneer ze er op wijzen dat het toewijzen van 10 maal zoveel asielzoekers aan een dorp als dat er inwoners zijn de sfeer van het dorp totaal verandert? Nee: dit is een feitelijk volkomen juiste constatering. U mag zeggen of deze verandering positief danwel negatief is, feit is dat ze plaats vindt. Oranje is hiermee zowel Europa in het klein, als in extremis.
Alle migranten waarmee Europa nu geconfronteerd wordt zullen hun culturele voetafdruk achterlaten. Dat is echter ineens niet ter zake doende, sterker nog: we kunnen die extra handen toch goed gebruiken? En kijk eens hoe hoogopgeleid die mensen wel niet zijn!
Dit economistische argument gaat geheel voorbij aan wat een maatschappij maakt. Aan hoe mensen samen leven.
Verandering door de opname van een nieuwe groep mensen is een feit, en het is die verandering waartegen verschillende landen in het geweer komen. De Hongaarse premier Victor Orbán wijst er zelfs expliciet op “Wij zijn een christelijke natie”. Hij zegt daarmee zoveel als “en dat willen wij niet veranderen”.
U kunt de Hongaren nog meer vertellen; het opnemen van vluchtelingen zal veranderingen teweeg brengen. “Maar”, is dan de argumentatie “Hongarije stevent af op een groot demografisch tekort, zij kunnen jonge aanwas goed gebruiken”. Alsof het Orbán daarom te doen is. Nu zijn de Hongaren soms haast manisch bezig met ‘identiteit’, maar dat maakt het des te opmerkelijker dat de kern van zijn argumentatie nauwelijks gehoor vindt bij de welkomstbrigades. Hoe veel duidelijker moet de man zijn? Op een culturele probleemstelling volgt nu -met de rekenmachientjes in de hand- maar al te vaak een economisch antwoord.
De kiezer vraagt zich, ook in Nederland, af hoe de cultuur zal veranderen. Het gaat hen dus niet om ‘voordelen’ -die wij nog maar moeten afwachten- maar om “Hoe veranderen wij?”.
De progressieve stem minacht de stellers van deze vraag echter door, vanuit een kosmopolitische gedachte, deze culturele overpeinzingen te bestempelen als xenofoob. Zelfs al neem je al 700 asielzoekers onder je hoede.
