In Brussel was afgelopen week een topontmoeting van regeringsleiders in Brussel. Een zogeheten Europese Raad of EU-top. Mark Rutte is er namens Nederland bij. De hamvraag is: wat heeft hij daar besproken, welke standpunten heeft hij ingenomen en komt dit overeen met wat de Nederlandse burger van hem verwacht? We komen er niet achter en dat is niet zo gek ook.
In de hal van het megagrote Justus Lipsiusgebouw hangen grote schermen waarop je kunt zien wie er aan komen rijden. De regeringsleiders stappen een voor een uit en staan journalisten te woord. Dit tafereel gaat een klein uur door waarna de schermen allerlei mededelingen laten zien over persconferenties, het restaurant en het programma. Om vijf uur houdt Europarlementsvoorzitter Martin Schulz een persconferentie. Hij heeft de regeringsleiders toegesproken. Dan begint het lange wachten. De vraag wat Rutte precies namens Nederland zegt, verdwijnt al snel naar de achtergrond.
In deze hal zie je hoe medewerkers informatie naar journalisten lekken of anderszins interessante informatie over de topontmoeting doorspelen. Een grote groep journalisten stuift op een onbekend persoon af. Kennelijk is daar iets te halen. Deze scene laat wederom zien dat de netwerken van journalisten nationaal zijn: een paar tafels met journalisten hebben interesse in dezelfde persoon, terwijl de Nederlandse journalisten gewoon blijven staan waar ze stonden. Dat geldt ook voor vele anderen. Kennelijk komt deze bron niet uit een boeiend land of gaat het om een taal die slechts een enkeling spreekt.
Al voor de top van start gaat, geeft de voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk een verklaring uit. Hierin noemt Tusk dat de regeringsleiders er vandaag niet uit zullen komen, dat er gesprekken gaande zijn met Turkije en dat er allerlei lange termijnmaatregelen genomen moeten worden. Na afloop komt er nog een verklaring van Tusk en die is eigenlijk hetzelfde, behalve dat er wat meer informatie is over een mogelijke deal met Turkije. Maar ook daar is maar weinig over bekend omdat die nog uitonderhandeld moet worden met Ankara.
De berichtgeving over de EU-top maakt naast deze verklaringen van Tusk gebruik van een interview met Rutte voor hij het Justus Lipsiusgebouw betreedt. Dat interview is openbaar beschikbaar en de uitspraken van Rutte zie je in de berichtgeving terug. We kunnen alle interviews met regeringsleiders terugkijken, want op de website van de Europese Commissie staan ze allemaal. Of dat praktisch nuttig is, is iets anders. Mijn Kroatisch is bijvoorbeeld vrij slecht.
Zo zijn alle uitspraken van regeringsleiders bij aanvang van de top publiek toegankelijk. Het internationale EU-medium Politico gebruikt er meerdere in haar live blog, maar lang niet allemaal. Onbekende talen en kleine landen krijgen geen aandacht. Bij Politico is bovendien te zien wat lekken oplevert. Er staan wat nieuwtjes over welk thema wanneer wordt besproken, wat er wordt gegeten en wie er te laat binnenkomt. De inhoudelijke opbrengst is voor een redactie met meerdere verslaggevers minimaal. Er is onder de regeringsleiders discussie over de deal met Turkije. Tja.
Waar het om zou moeten gaan, is of regeringsleiders zich aan hun woord houden. Rutte doet publiekelijk allerlei uitspraken. Maar het gaat bij de EU-top niet om wat Rutte vindt, maar om een onderhandeling. Rutte wil graag ferm overkomen maar of hij achter gesloten deuren onder regeringsleiders zijn hakken in het zand zet weten we niet. Gaat hij bij tegenspraak direct door de knieën of dwingt hij een koerswijziging af? Speelt hij überhaupt enige rol? Er is geen enkel lek wat ons daarover informatie verschaft, nog afgezien van de vraag of dat lek betrouwbaar kan zijn.
En zo gaat dat dus bij een EU-top: de inhoudelijke opbrengst komt in persberichten sowieso wel in de openbaarheid en we kunnen die aankleden met de uitspraken die Rutte her en der publiekelijk heeft gedaan. Maar wat hij echt deed aan de tafel van de EU-top blijft geheim, ook voor journalisten die in hetzelfde gebouw aanwezig waren. De kans dat EU-correspondenten bij een EU-top echt iets nieuws te weten komen is nihil.
Dan is het dus niet gek dat ze aan het bier gaan.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel en Den Haag. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
