Er zijn weinig zaken die voor liberalen zwaarder wegen dan de keuzevrijheid van het individu en het recht op zelfbeschikking. Er is geen groter goed voor een echte liberaal dan een individu dat op basis van rationele overwegingen zelf de keuze maakt over hoe hij zijn leven inricht en vorm geeft. De overheid heeft hierbij een zo beperkt mogelijke rol en moet zich terughoudend en faciliterend opstellen, zeker in het private domein.
Op deze manier hebben we als Nederland de laatste decennia grote stappen geboekt op medisch-ethisch gebied. Onze abortus- en euthanasiewetgeving was jarenlang internationaal vooruitstrevend. De keuzevrijheid van de individuele burger stond hierbij voorop. In een moderne en volwassen maatschappij mag en moet iedereen regie hebben op zijn eigen leven.
In de ogen van D66 houdt deze regie op het eigen leven echter op na de dood. Althans, dat blijkt uit de initiatiefwet die de sociaal-liberalen hebben ingediend over orgaandonatie. Een initiatiefwet die poogt om het huidige opt-in-systeem (mensen geven aan orgaandonor te willen zijn) te wijzigen in een opt-out-systeem waarbij mensen dienen aan te geven géén orgaandonor te willen zijn. Dit met als doel om meer mensen ertoe te bewegen hun keuze voor orgaandonatie kenbaar te maken, met het uiteindelijke doel het aantal orgaandonoren te vergroten.
Een nobel streven, er sterven immers op jaarbasis zo’n 150 mensen die op de wachtlijst staan voor een donororgaan, maar een alles behalve liberaal standpunt van D66. Nu gaan we er nog vanuit dat mensen die de weloverwogen keuze maken hun organen al dan niet ter beschikking te stellen na de dood dit bewust aangeven. Doen zij dit niet dan mogen de nabestaanden (zij die het dichtst bij de overledene stonden) deze beslissing nemen. De overheid heeft hier geen rol in, het is een zelfstandige keuze van de overledene danwel zijn nabestaanden.
Mocht D66 haar zin krijgen dan wordt dit zelfbeschikkingsrecht overboord gegooid en krijgt de overheid het recht om, ook bij geen registratie, de organen van de overledene te claimen. Een forse inbreuk op de persoonlijke integriteit en vrijheid van de overledene en nabestaanden.
Een overheid die orgaandonatie afdwingt eigent zich zeggenschap toe over het stoffelijk overschot van zijn burgers en degradeert de nabestaanden en de keuzes die de overledene bij leven heeft gemaakt tot voetnoten voor het algemeen belang.
D66 gooit hier een van de grondbeginselen van het liberalisme overboord vanuit de wens ‘het goede’ te doen. Of nog erger, er wordt een negatieve prikkel (“anders halen we je organen er na je dood toch uit”) gebruikt om mensen ertoe te bewegen zich te registreren. Dit getuigt van weinig vertrouwen in de individuele burgers en hun keuzes.
Orgaandonatie is een van de meest nobele zaken die je als mens na je dood kan doen en iedereen die er geen principiële bezwaren tegen heeft zal zich moeten laten registreren. De overheid moet haar burgers informeren, faciliteren en stimuleren om donor te worden. Maar orgaandonatie moet uiteindelijk een weloverwogen keuze zijn van het individu zelf.
