Wie controleert wat Europarlementariërs doen? De controle door burgers en de media is beperkt en dus ligt er een schone taak voor politieke partijen hier meer energie in te steken dan in de controle op hun politici in bijvoorbeeld de gemeente of de Tweede Kamer. Maar we zagen al niet alleen media en burgers, maar ook partijnetwerken over Europa niet bezig zijn met het controleren van Europarlementariërs. Partijwerkgroepen praten graag over Brussel, maar invloed hebben ze niet. Europarlementariërs controleren doen ze al helemaal niet.
De vraag is dan ook: hoe controleert het partijbestuur het werk van hun Europarlementariërs? Zij zijn immers eindverantwoordelijk voor de vereniging. Is dit de taak van het partijbestuur? Hoeveel overleg is er? Is dat overleg inhoudelijk? Wie neemt het initiatief daartoe? Daarom: een rondje langs de besturen van de partijen die in het Europees Parlement zitten. Dit laat het probleem wederom goed zien: controle is er nauwelijks maar er is gelukkig wel veel “overleg”.
Robert Farla, internationaal secretaris van D66, zegt dat de leden van de D66-fractie in het Europees Parlement een direct mandaat van de kiezer hebben en daarom “zonder last” stemmen. “Het partijbestuur van D66 ziet het daarom niet als zijn taak de EP-leden op de inhoud te controleren.” Ook Marjolein Meijer, partijvoorzitter a.i. van GroenLinks meldt dat het partijbestuur zich niet bezighoudt met de politieke inhoud. “Dat doen we alleen als er echt iets heel fors mis zou gaan.” Ook Gert Schouwstra, internationaal secretaris van de ChristenUnie, wijst op het eigen mandaat van Europarlementariërs.
Sommige partijen houden functioneringsgesprekken, zoals het CDA, maar die gaan “niet zozeer over politiek inhoudelijke zaken, maar veel meer over het functioneren als volksvertegenwoordiger.” Bij de ChristenUnie vindt er ten minste eens per jaar “een voortgangsgesprek plaats waarin de wederzijdse verwachtingen worden besproken.” Dit geldt ook voor de PvdA. Andere partijen noemen het voeren van voortgangs- of functioneringsgesprekken niet als middel om controle te houden over wat er in het Europees Parlement namens de eigen partij gebeurt.
Slappe hap dus. De vraag naar controle op Europarlementariërs is ongemakkelijk. Bij meerdere partijen komt men niet verder dan de melding dat er “overleg” plaatsvindt. De SGP stelt: “Het partijbestuur van de SGP voert periodiek overleg met de Europarlementariër.” De Partij voor de Dieren meldt: “Er is sprake van regelmatig overleg met onze Brusselse fractie, zowel met onze Tweede Kamerfractie als met ons partijbestuur. Hierbij gaat het overigens niet om controle, maar om afstemming en samenwerking.”
En zo heeft iedere partij een eigen manier om al dat overleg te duiden. Opvallend is dat veel van dit overleg alleen informeel is. Bij het CDA “is er op het partijcongres met grote regelmaat een deelsessie over een Europees onderwerp, waar de delegatieleden van gedachten wisselen met de aanwezige leden.” Dit geldt ook voor de PvdA. Partijbestuurders herhalen dat er werkgroepen in het land zijn waar allerlei discussies plaatsvinden met Europarlementariërs. Maar discussie is – net als “overleg” – niet gelijk aan controle en verantwoording.
De sterkste band tussen de Europese fractie en de eigen partij is veelal dat een Europarlementariër meepraat met het partijbestuur. Esther de Lange (CDA) praat het partijbestuur bij over Europese kwesties en bij de PvdA doet Paul Tang dat. Bij GroenLinks is er maandelijks een afstemmingsoverleg tussen de Europese fractie, de Tweede Kamerfractie en de Eerste Kamerfractie. Bij de ChristenUnie vindt er “over de grotere thema’s bilateraal overleg plaats.” Ook is Peter van Dalen (ChristenUnie) meestal aanwezig bij bestuursvergaderingen.
Toch blijven woorden als “controle” en “verantwoording” ook hier afwezig. Het blijft bij “overleg”. Alleen bij de SP lijkt de relatie tussen het partijbestuur en de Europarlementariërs fundamenteel anders, aangezien de fractievoorzitter in Brussel ook daadwerkelijk in het partijbestuur zit. In het partijbestuur worden “uiteraard politiek-inhoudelijke kwesties besproken”, laat de SP weten. Bovendien leggen Dennis de Jong en Anne-Marie Mineur “regelmatig verantwoording af over hun werk op de partijraad.”
Zo lijkt alleen de SP daadwerkelijk richting te geven aan wat de eigen Europarlementariërs doen.
De VVD heeft niet gereageerd op de vraag hoe zij haar Europarlementariërs controleert. De VVD komt daarom in bovenstaand stuk niet voor. Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel en Den Haag. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
