Op maandag 2 november spraken talloze vrouwen zich uit op twitter over verbaal en fysiek seksueel geweld, onder de hashtag #zeghet. Reden voor columniste Dieuwertje Kuijpers om een head-desk stukje te typen, waarin ze uitlegt waarom wat haar betreft dit soort awareness-acties volkomen zinloos zijn, omdat ze geen verschil maken naar de daders toe. Volgens Dieuwertje was maandag een treurige dag voor de emancipatie van vrouwen, omdat ze zich met de #zeghet hashtag in het publieke debat profileerden als willoze slachtoffers, die aangerand en gegrepen worden door hordes smeerpijpen.Ik zit vaak grinnikend ‘ja’ te knikken als ik de stukjes van Kuipers lees, maar gisteren was ik het fundamenteel met haar oneens. Een van de denkfouten die ze maakt, is dat ze haar eigen leefwereld projecteert op die van de rest van de vrouwen van Nederland. Dieuwertje is een meid die min of meer volkomen “uit-geëmancipeerd” is. Ze zal geen schoenlengte wijken voor welke man dan ook, heeft vrijwel direct haar mening klaar over alles, en weet die nog goed te beargumenteren ook. Maar niet alle meiden en vrouwen zitten zo in elkaar.
Veel vrouwen die slachtoffer worden van verbaal of fysiek seksueel geweld, spreken daar nooit over, buiten de huiselijke kring. Veel meiden doen niet eens aangifte. Bij mij om de hoek zit een koffietentje, waarvan de uitbater stelselmatig de meiden die bij hem in dienst zijn betast. Ik weet dat, omdat ik ik het hem letterlijk zie doen. En niet één keer… Als die man zich dat soort dingen veroorlooft waar klanten bij zijn, wil ik echt niet weten wat er gebeurt als ik niet kijk. Maar het gekke is, dat de meiden die voor hem werken doen alsof het normaal is. Toen ik er een keer voorzichtig over begon tegen een van de dames, keek ze me aan alsof ik gek was.
Zo’n totaal gestoorde norm zal niet alleen gelden bij mij om de hoek. Kuipers zou zich zoiets zeker niet laten gebeuren, maar blijkbaar zijn er vrouwen die in een andere, parallelle wereld leven, waar dit soort dingen wel kunnen. Een wereld die gisteren via de hashtag #zeghet luid en duidelijk mijn timeline binnen kwam.
Onder #zeghet las ik ervaringen van vrouwen, die gingen van nare opmerkingen in de kroeg tot verkrachting in je eigen huis. Een tweep die zeker niet op haar mondje gevallen is, vertelde van een jongen, die ooit een sigarettenpeuk op haar decolleté uitdrukte, omdat hij niks bij haar gedaan kreeg. Ze kijkt nog steeds op zijn Facebook. Hij heeft sinds een tijdje een dochtertje.
Dit soort verhalen hakken er in bij mij. En dan niet omdat ik een klotenloze IKEA-Metro-man ben, zoals Kuipers in haar stukje aanneemt, maar omdat ik me realiseer hoeveel verbaal en seksueel geweld vrouwen in Nederland anno 2015 elke dag weer moeten slikken.
Gelukkig is het hier niet zo erg als in Afrika, waar talloze meisjes incontinent rond lopen, omdat ze gruwelijk verkracht worden voor ze geslachtsrijp zijn. Maar onder de oppervlakte speelt veel. Ik heb jaren in de jeugdpsychiatrie gewerkt. Zeker de helft van de permanente geestelijke schade aan de meiden die ik begeleidde, kwam door seksueel geweld.
Jonge meiden die voorgoed stuk waren, omdat een oom of een buurman zijn handjes niet thuis kon houden. Want laten we eerlijk zijn, het zijn meestal vrienden, familieleden en bekenden die dit soort geintjes flikken.
Volgens Dieuwertje maakt de #zeghet awareness geen ene drol uit, behalve een therapeutisch effect voor de vertellers zelf. Ik wil dat bestrijden. Ik denk niet dat ik de enige man ben die onder de indruk was van de #zeghet verhalen op Twitter. Ik weet in ieder geval van één, die er minstens net zoveel van leerde als ik. Peter Kwint schreef dit fijne stuk. En natuurlijk zijn er veel meer mannen die hetzelfde ervaren als wij.
En dan heb ik het nog niet eens over de mannen die gisteren door #zeghet dingen spontaan zijn gaan snappen. Vriendjes die ineens door hebben waarom hun meisje zo overspannen reageert op bepaalde grappen, mannen die voor het eerst horen waarom hun vrouw nooit naar die en die kroeg wil.
Kuipers eindigt haar stuk met “En ondertussen blijven aangiftes liggen en loopt er geen smeerpijp minder los op straat.” Daarmee zegt ze impliciet: er is al een wetboek van strafrecht, laten we eerst maar eens proberen of we de handhaving daarvan aan de praat krijgen. En zeur ondertussen niet. Ze vergeet daarbij dat in de meeste emancipatie-gevallen de grootste strijd juist gevoerd wordt ná het invoeren van de wetten. Denk maar aan het toelaten van zwarte kinderen op blanke scholen in het zuiden van de V.S.
Awareness is een fundamenteel onderdeel van emancipatiebewegingen. Emancipatie betekent letterlijk: het streven naar een volwaardige plaats binnen de samenleving, vanuit een achtergestelde positie. Dat begint altijd met het definiëren van wat die achtergestelde positie nou precies is. Zolang je niks zegt, neem je blijkbaar genoegen met je plekje, en is er geen probleem. De impliciete maatschappelijke norm hoeft niet aangepast te worden, wat wetgevers verder ook verzonnen hebben.
Die impliciete norm kan pas aangepast worden, als de maatschappij zich bewust wordt van een scheve situatie. En zoals dat altijd gaat met scheve normen: veel vrouwen en meiden durven pas hun mond open te doen, als ze zich realiseren dat er blijkbaar talloze vrouwen zijn die precies hetzelfde als zij meemaken.
Bewustwording begint met het uitspreken van zaken, die al heel lang onder de oppervlakte spelen. Zolang vrouwen hun mond houden, kunnen de daders doen alsof wat ze uitvreten de impliciete norm is, zelfs al is het allang bij de wet verboden. Dat is precies wat er aan de hand is in dat koffietentje bij mij om de hoek.
Natuurlijk moeten we inzetten op meer handen en voeten voor de politie, bij de aanpak van seksueel geweld. Maar je maakt mij niet wijs dat een dag waarop ik tientallen rake verhalen over seksueel geweld las onder de hashtag #zeghet, en met mij dus ook talloze andere mannen en vrouwen, een droevige dag voor de vrouwenemancipatie is. Zeker niet als de dag erop #zeghet de landelijke dagbladen haalt. Deze hashtag is misschien maar een klein stapje, maar het alternatief is stilte. En stilte is vergif voor maatschappelijke gelijkheid.
