De agenda voor “betere regulering” van Eurocommissaris Frans Timmermans zou ooit leiden tot minder EU-regels en minder euroscepsis. Of deze beloften waarheid worden kunnen we woensdag aanschouwen bij een Algemeen Overleg in de Tweede Kamer. De Kamerleden vinden de agenda van Timmermans erg belangrijk. Bas van ’t Wout (VVD) vindt het goed dat er minder voorstellen uit Brussel komen. Ook Harry van Bommel (SP) is blij. Minister van Buitenlandse Zaken Koenders (PvdA) bevestigt de “cultuuromslag”: er worden in Brussel beter prioriteiten gesteld dan eerst.
Maar of de agenda van Timmermans nog steeds over “minder regels” gaat is niet zo zeker. Sommige Kamerleden willen een concrete doelstelling hoeveel regels er precies geschrapt gaan worden omdat die doelstelling niet is geformuleerd. Langzaam treedt echter het besef in waarom deze agenda inmiddels “betere regulering” heet. Marit Maij (PvdA) begrijpt het heel goed: er moeten “goede plannen” uit Brussel komen. Of daar sprake is van, is volgens Maij een politieke kwestie. Soms betekent dit minder regels, soms meer. “Betere regulering” kan alles betekenen.
De belangrijkste les van dit debat is dan ook de afstand tussen de Tweede Kamer en Brussel. De agenda van Timmermans is inmiddels niet meer gericht op “minder regels” maar niet iedereen lijkt dat te begrijpen. Deze verschuiving zegt alles over de invloed die de Tweede Kamer in dit soort kwesties heeft: die is zo nihil dat een debat vooral symbolisch is en per definitie alleen gaat over onbeduidende details. Die zijn in dit geval nog opmerkelijk technocratisch ook.
Het woord wat hier steeds valt is “impactassessment”. Het komt erop neer dat elke Europese regel op zijn effect moet worden getoetst. Dit lijkt eenduidig, maar is het niet. Van ’t Wout wil dat deze beoordeling plaatsvindt voor én na de invoering van een regel. Vaagjes refereren Kamerleden aan de inbreng van burgers, maar hoe die inbreng precies een rol moet spelen blijft onduidelijk.
Een belangrijkere discussie is wie in Brussel de impact van regels gaat beoordelen. Kamerleden willen “onafhankelijk advies”. Er zijn allerlei varianten: een aparte commissie of een panel van vertegenwoordigers van de drie EU-instellingen. Bij Timmermans’ agenda is de Europese Commissie te prominent vertegenwoordigd, is hier de mening. Ook Koenders wil een zo onafhankelijk mogelijke beoordeling maar dit “is moeilijk te beïnvloeden”. Codetaal voor: Nederland heeft er weinig over te zeggen. Wat het ook wordt: er komt meer Brussels papierwerk bij.
De Kamerleden maken van de mogelijkheid gebruik om te klagen over allerlei democratische problemen in de EU. Van Bommel vindt het slecht dat er niemand heeft meegepraat over de totstandkoming van de Timmermans-agenda. Van ’t Wout zegt dat gemeenten een belangrijkere rol moeten spelen bij de totstandkoming van EU-regels. Maij vindt dat de Tweede Kamer te weinig zicht heeft op de comitologie – waarbij ambtenaren inmiddels aangenomen regels verder uitwerken – en trilogen – waarbij de EU-instellingen onderling overleggen.
Pieter Omtzigt (CDA) bekritiseert de vele “gedelegeerde handelingen”. Codetaal voor: ambtenaren die namens politici beslissingen nemen. De Tweede Kamer heeft daar nauwelijks zicht op. Koenders wil dat de Europese Commissie met een database komt waarin informatie over deze handelingen is opgenomen. Hij gaat de Europese Commissie vragen dit te regelen. Maar wat het oplost? Het zou de zoveelste database over Europese politiek zijn waar niemand ooit gebruik van maakt.
De context van dit overleg verdwijnt al snel naar de achtergrond. Wat is de relevantie van dit overleg in het hele proces van EU-besluitvorming? Het antwoord is ongemakkelijk. “Betere regulering” gaat niet over “minder regels” en al helemaal niet over meer democratie. “Minder regels” is geen Brussels doel en de besluitvormingsprocedures – wie heeft er formeel invloed? – staan niet ter discussie.
De Tweede Kamer moet zich schikken in haar rol: ze zit in Brussel niet aan tafel. Koenders zit er wel en hij kan instructies van de Tweede Kamer krijgen wat hij in Brussel moet zeggen. Maar harde eisen stelt de Tweede Kamer vrijwel nooit en dat geldt ook vandaag. Alle uitspraken van Kamerleden zijn hooguit suggesties. Of Koenders iets in Brussel kan bereiken is bovendien onzeker. Niet zo gek dus dat hij meteen zegt dat het proces “moeilijk te beïnvloeden” is.
In dit geval is dat niet erg. De Tweede Kamer heeft vooral ideeën hoe de EU technocratischer kan worden met impactassessments, consultaties en databases. Daar wordt de eurosceptische burger natuurlijk niet blijer van. Een opmerkelijke coalitie van D66 en PVV heeft dat al direct door.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel en Den Haag. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
