Het was woensdag een officiële feestdag in België: winkels zijn dicht en het is rustig op straat. Maar de Europese instellingen werken gewoon door. Het Europees Parlement heeft een plenaire vergadering en de Eurocommissarissen komen bij elkaar alsof er niets aan de hand is. En als Eurocommissarissen bij elkaar komen, is er ook een persbriefing. Deze vindt elke werkdag rond het middaguur plaats. De belangrijkste is op woensdag, want dan is er het meeste nieuws.
Deze persbriefing lijkt niet alleen een plek om nieuws te halen: het is ook een geschikt onderdeel van schoolreisjes voor journalistiek-studenten. Deze worden standaard naar deze persbriefing gestuurd. Dat gebeurde onlangs met een kleine groep Nederlandse journalistiek-studenten en vandaag met een groep van zo’n dertig Italianen of Spanjaarden.
De persconferentie wordt in alle 23 talen van de EU vertaald. Om klokslag twaalf uur komt Valdis Dombrovskis binnen met een woordvoerder. Dombrovskis is de Letse Eurocommissaris voor onder andere de euro. Hij komt net uit zijn vergadering en vertelt ons de belangrijkste uitkomsten. Er is over heel veel verschillende thema’s gesproken, maar de bankenunie was verreweg het belangrijkst. We leren dat de bankenunie bijna is voltooid en dat er een Europees depositogarantiestelsel aankomt.
Maar echt informatief wordt het niet. De details worden pas 24 november bekend gemaakt, horen we. Een Italiaanse journalist wil weten hoeveel rek er nog in het groei- en stabiliteitspact zit voordat het helemaal in elkaar dondert. Dombrovskis geeft geen antwoord. Een andere journalist wil weten hoe een Europees depositogarantiestelsel eigenlijk werkt. Wie is er verantwoordelijk voor? Dombrovskis meldt dat hij niet in details kan treden. Hij vergeet dat deze vraag niet gaat over een detail, maar over de kern.
Inhoudelijk komen we niet verder dan dat alle EU-landen een eigen depositogarantiestelsel moeten hebben voordat ze kunnen meedoen aan het Europese systeem. Na afloop van de persconferentie volgt nog een tweede, technische briefing over hetzelfde thema. De woordvoerder en Dombrovskis lopen weg en twee vrouwen nemen hun plaats in. Zij mogen allebei alleen aangeduid worden als EU Official. De een is woordvoerder, de ander is de inhoudelijk expert en lijkt sprekend op Sophie Hilbrand.
De vergelijking met Hilbrand is pregnant omdat de BNN-presentatrice niet bepaald bekend staat om haar kennis van een Europese bankenunie en het bijbehorende depositogarantiestelsel. ‘De tweelingzus van Hilbrand’ doet een poging het nieuwe stelsel op hoofdlijnen verder uit te leggen, maar het lukt haar simpelweg niet. Een journaliste stelt meerdere keren dezelfde vraag: wanneer wordt het Europese stelsel aangesproken? Wanneer treedt dat in werking? Wanneer moet een land het probleem nationaal oplossen? Een collega van ‘Hilbrands tweelingzus’ meldt dat hij “het ook niet beter uit kan leggen.”
Dezelfde journaliste zegt dat een Europees systeem als nadeel kan hebben dat er niet snel gereageerd kan worden als er direct geld nodig is. ‘Hilbrands tweelingzus’ doet een poging dit vermoeden tegen te spreken, maar de journaliste ziet er een bevestiging in. Zou het een taalprobleem zijn? Dat lijkt onwaarschijnlijk omdat de aanwezigen allen accentloos Engels spreken. Zou er onvoldoende kennis van de bankenunie zijn bij deze “EU officials”? Of mogen ze niets zeggen? De eerste zin van de technische briefing luidt: “We kunnen er niet tot in detail op ingaan”.
De EU officials slaken een zucht van verlichting als de technische briefing voorbij is. De hoofdboodschap blijft dat de Europese Commissie nog met een gedetailleerd voorstel zal komen en dat daar niet op vooruit gelopen kan worden. Hier leren we niet alleen iets over de geslotenheid van de Europese Commissie, maar ook over de ingewikkeldheid van Europees beleid. Als de inhoudelijke experts van de Commissie dit beleid niet helder aan relatief goed geïnformeerde journalisten kunnen uitleggen, hoe moet de burger er dan ooit iets van begrijpen?
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel en Den Haag. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
