“Daar komt Anoushka van Miltenburg aan!” Frits Wester kon zijn enthousiasme nauwelijks onderdrukken. De parlementaire pers had inmiddels drie uur op het presidium zitten wachten en hoopte op een onthulling. Anouchka kon bijna haar verklaring niet voorlezen, zo dicht waren de journalisten haar genaderd. Ze las voor wat iedereen al dacht: “Er komt een onderzoek en verder weten we niks.” Ze wilde weglopen maar Frits kwam er al tussen: “mevrouw van Miltenburg…” klonk het. Maar Anouschka weet inmiddels om te gaan met de parlementaire pers en liep door.
Frits ging achter Anouchka aan, samen met de rest. Anouchka werd nog net niet onder de voet gelopen: ze had haar zinnen gezet op de uitgang. Frits concludeerde opeens iets anders: “Het heeft geen zin haar te volgen want ze zegt toch niks” of woorden van gelijke strekking. Toen kwam de RTLZ-nieuwslezer in beeld. Frits herhaalde nog maar eens wat Anouchka had gezegd en de nieuwslezer deed dat ook nog maar eens. Toen was het item wel af. Inmiddels hadden we drie keer hetzelfde gehoord.
Het item van de paar minuten waarin Van Miltenburg haar verklaring oplas is een mooie illustratie van hoe de parlementaire journalistiek tegenwoordig werkt. Het lekken uit de Commissie Stiekem is – daar gaan we: – uniek, het is nog nooit in dertig jaar gebeurd, Frits heeft het nog nooit meegemaakt, er ligt een bom onder het Binnenhof, dit gaat enorme gevolgen hebben want politieke carrières zullen eindigen, er is nu sprake van hoogspanning en dit is mogelijk het grootste politieke schandaal in decennia.
Maar misschien zou de parlementaire pers eerst even kunnen ademhalen en nog eens kunnen nadenken. Met name over de wereld buiten die ene vierkante kilometer in Den Haag. RTL kwam gisteravond met een extra nieuwsuitzending op RTLZ, maar zendt verder steeds dezelfde filmpjes uit omdat er simpelweg niks te melden is. Misschien valt het allemaal wel mee? Vier relativeringen.
Het gaat nog steeds om 1.8 miljoen telefoongegevens en de vraag of de Tweede Kamer goed over deze zaak werd geïnformeerd. Iedereen is deze aanleiding allang vergeten en dat is raar, want burgers willen graag weten of de Nederlandse overheid die gegevens aan de VS doorstuurt of dat de VS op eigen houtje met afluisteren is begonnen. Deze kwestie zou een schandaal waard zijn, maar niemand zegt er nog iets over. Feit is dat wat er ook gelekt is, de staatsveiligheid – want daar gaat het eigenlijk allemaal om – nooit in gevaar is geweest. Het ging over telefoongegevens.
In plaats daarvan praat men over fractievoorzitters die destijds in de Commissie Stiekem zaten. De veronderstelling is kennelijk dat de carrière van deze politici de burger boeit. Een eerste voorwaarde daarvoor is dat men weet wie deze politici zijn. Maar dat weet de meerderheid van Nederland niet. Geert Wilders kent men zeker wel, maar ga maar eens met een foto van Sybrand Buma de straat op om te kijken of mensen weten wie hij is, laat staan dat men interesse heeft in zijn leiderschap en de vraag of hij nog lang leider blijft. Waar het idee vandaan komt dat burgers een eventueel aftreden belangrijk vinden is onduidelijk. Dit in tegenstelling tot die telefoongegevens.
Je zou denken dat parlementair verslaggevers enige opleiding hebben en dat ze weten hoe onderzoek werkt. Een belangrijk probleem van onderzoek is: vragen worden vaak niet of slechts deels beantwoord. De oplossingskans voor allerlei misdrijven is niet voor niets laag. Dat is niet alleen een kwestie van budget. Veel misdaden worden nooit bewezen en dat geldt ook voor lekken. Insiders in Den Haag zeggen altijd te weten wie er bij een bepaald bericht gelekt heeft, maar ze kunnen dat nooit objectiveren. Het blijft een gevoel. De continue vraag wie was het is in dit kader stompzinnig. Dat moet eerst onderzocht worden. En misschien zullen we het antwoord nooit weten.
Maar laten we voor het gemak eens zeggen dat het Diederik Samsom was. Stel dat dat formeel wordt bevestigd en dat hij dat in een later stadium zelf toegeeft. Dan is het schandaal toch wel erg groot, nietwaar? Volgens parlementair verslaggevers wel, maar ik kan u wel vertellen wat er dan gaat gebeuren: er wordt een persconferentie aangekondigd in Nieuwspoort waarin hij zijn functie neerlegt en spijt betuigt. Vervolgens kiest de PvdA een andere politiek leider en blijft alles zoals het was.
Twee weken later loopt Samsom dan in de supermarkt om de hoek. De mensen kijken hem massaal vragend aan en denken: “Waarom was hij toch ook alweer opgestapt?”
