Hoe veilig zijn burgers in de EU? Voor veel burgers is die vraag sinds de aanslagen in Parijs weer volop actueel. De Franse Europarlementariër Eva Joly ging afgelopen woensdag – dus twee dagen voor de aanslagen – in het Europees Parlement in op een klein onderdeel van dit probleem: criminelen worden niet tegengehouden door grenzen, maar rechters wel. En dus had ze een oplossing: een Europees Openbaar Aanklager. De vraag is of burgers zich door dit voorstel veel veiliger zullen gaan voelen. En of het ze meer vertrouwen geeft in de EU.
De Europees Openbaar Aanklager is een onderwerp waar de EU al vijftien jaar over spreekt. Het onderwerp krijgt veel kritiek maar komt steeds weer opnieuw op de agenda. Het laatste voorstel van de Europese Commissie kreeg een zogenoemde gele kaart van veertien parlementen. Zij vonden het voorstel totaal overbodig en waren van mening dat de lidstaten dit zelf wel afkunnen. De Europese Commissie trok zich er echter niets van aan en daarom is deze aanklager nog steeds onderwerp van Brussels gesprek.
De grootste enthousiastelingen voor de Europees Openbaar Aanklager lijken bij de Groenen (met o.a. GroenLinks) te zitten. Fractievoorzitter Rebecca Harms vertelt woensdagmiddag dat “we als Europeanen alleen maar blij kunnen zijn met het Commissievoorstel” want “iedereen weet dat dit onderwerp urgent is”. Er moet wel scepsis ten aanzien van dit plan worden overwonnen. Gelukkig komt deze aanklager steeds dichterbij want volgens Jean-Claude Juncker is 2016 “het jaar van de Europees Openbaar Aanklager”. Ook het Luxemburgse voorzitterschap vindt het erg belangrijk.
Europarlementariër Eva Joly meldt dat grenzen momenteel rechters tegenhouden maar criminelen niet. Een mooie start is volgens Joly om de aanklager te laten kijken naar de financiën van de EU. Er verdwijnt jaarlijks drie miljard euro aan EU-geld. Deze fraudezaken worden door de Europese fraudedienst OLAF wel onderzocht, maar 70 procent van de zaken die daarna aan de lidstaten worden overgedragen worden blijft vervolgens liggen. Lidstaten hebben geen belang bij vervolging van fraude met EU-geld. Dat geld is immers extra en vervolging kost juist geld.
Joly wil dat het takenpakket van de aanklager later wordt uitgebreid. Ze klaagt over de lidstaten: die zijn niet ambitieus en denken alleen maar aan hun nationale belangen. Met deze woorden lijkt Joly zich te realiseren dat meerdere landen de nieuwe aanklager volstrekt overbodig vinden. Harms maakt het nog bonter: Volgens haar staat het Europees Parlement nu “aan de zijlijn bij het creëren van deze positie”. De invloed van het Europees Parlement is voor haar dus belangrijker dan de toegevoegde waarde van de nieuwe aanklager.
De Groenen laten woensdag een Franse hoogleraar opdraven om een lang betoog te houden over het nut van de aanklager. Daarna volgt een panel waarin heel veel juridische en bestuurlijke problemen rond de aanklager aan bod komen. Het klinkt allemaal heel gewichtig, maar dat kan alleen omdat men vergeet dat een meerderheid van de lidstaten deze aanklager niet wil, dat het niemand iets interesseert wie er over deze instelling meepraat en vooral dat er belangrijkere internationale misdaad is om te bestrijden dan fraude met EU-geld. Dat blijkt twee dagen later in Parijs wel.
De lidstaten moeten het unaniem eens zijn om de Europees Openbaar Aanklager te realiseren. Die unanimiteit komt er vrijwel zeker niet. Zo illustreert deze aanklager alles wat burgers irriteert aan de EU: een eindeloos praatcircus dat de verkeerde prioriteiten stelt en leidt tot Brusselse machtsuitbreiding waar niemand op zit te wachten maar waar niet tegen te ageren valt.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
