Precies vier jaar geleden, om 12.25 op zaterdag 26 november 2011, nam een bejaarde man het niet zo nauw met de regels rondom haaientanden. Hij gooide zijn auto voor de mijne en zoals met vrijwel alle auto-ongelukken was het daarna een kwestie van seconden. Ik probeerde uit te wijken, in de hoop dat de man zou remmen, wat hij niet deed. Op dat moment waren de twee meest voor de hand liggende mogelijkheden dit: 1. Hij zou mij de sloot in rijden. 2. Ik stuur terug naar mijn eigen weghelft maar raak de man vol, met tachtig kilometer per uur.
Instinctief ging ik voor optie twee en met alle geluk van de wereld stapten we tien seconden later allebei uit onze totaal vernielde auto’s. Eén seconde later het stuur naar rechts en ik had iemand doodgereden. Toch voorlangs proberen te gaan en ik had het zelf hoogstwaarschijnlijk niet overleefd.
Maar dat gebeurde niet.
Die avond, nauwelijks bekomen van de schrik maar dolblij met het feit dat ik nog leefde (en oké, ook wel dat die ouwe lul er nog was), beloofde ik mezelf dat ik een aantal dingen zou veranderen. Zo zou ik me minder zorgen maken om triviale dingen en het mezelf gunnen om dingen te doen waar ik echt gelukkig van word. Nog de volgende dag bestelde ik een seizoenkaart voor Feyenoord, maar drastischer dan dat werd het niet.
En terwijl de tijd rustig doorging en ik eigenlijk alleen op kruispunten nog terugdacht aan dat ene moment – met angstzweet op plaatsen waar ik maar niet over zal uitweiden – werd ik steeds iets minder gelukkig.
Het grootste probleem: school.
De afgelopen twee jaar heb ik veel last gehad van depressies. Natuurlijk waren er goede dagen, soms zelfs volledige weken waarin het uitstekend ging – meestal waren dat de vakanties. Maar zodra die voorbij waren kwam alles terug. De wanhoop, de machteloosheid, het totale gebrek aan redenen om je bed nog uit te gaan. En steeds was mijn opleiding daar de reden voor. Dan had ik de zomervakantie doorgewerkt aan verslagen, leverde die op 1 september in en kreeg vervolgens te horen dat de opdracht veranderd was. Of dan vroegen wij vanaf 1 september wanneer de deadline was, wist niemand ons hier antwoord op te geven, tot twee weken voor de deadline, waardoor een hele groep een half jaar extra studievertraging te pakken had.
Afgelopen zomer had ik eindelijk de ballen om iets te doen aan de depressies waar ik door mijn uitzichtloze schoolsituatie in terecht was gekomen. Ik bezocht tweewekelijks een psycholoog en iedere keer ging het weer een stukje beter, kreeg ik eigenwaarde terug. Op 31 augustus hadden we een laatste afspraak. Drie weken later volgde nog een evaluatiegesprek maar gezien de voortgang zou dat slechts een formaliteit zijn.
Op 1 september ging ik weer bezig met mijn studie. Een gesprek met een studieloopbaanbegeleider volgde, zes punten die ik eerder had behaald verdwenen en ik kwam weer precies in de put waar ik de twee jaar daarvoor zo wanhopig probeerde uit te komen. Weer de wanhoop, weer de eenzaamheid, weer het zoeken naar redenen om uberhaupt op te staan. Wat je vaak hoort over depressies is dat het voelt als een moeras. Daar zit veel in. Maar wat ik altijd mis is de vergelijking met anderen. Wat voor mij zo onverteerbaar was, was dat iedereen doorging met zijn of haar leven. Iedereen maakte stappen, haalde een diploma, kreeg een (meestal geen journalistieke) baan of begon aan een nieuwe opleiding. Iedereen ging door, behalve ik. Het was alsof jij huisarrest hebt en je al je vrienden buiten hoort spelen. Maar dat dan twee jaar lang.
Ik heb er vaak over nagedacht om een lang en vooral uiterst gedetailleerd verslag te schrijven over alle regels die de opleiding negeerde, alle beloftes die niet werden nagekomen. Dan zou ik bovengenoemde nog verder uitlichten en al die andere afspraken benoemen die men niet nakwam. Dan zou ik het vanuit journalistiek oogpunt nuanceren door te stellen dat er nou eenmaal problemen waren met de accreditatiecommissie en dat men dus alles moest aangrijpen om het niveau van de opleiding te verbeteren.
Dat zou ik kunnen doen.
Het punt is: het heeft geen zin. Het blijft een slechte opleiding met weliswaar een aantal zeer goede docenten, maar bovenal met een stel incapabelen aan het roer. Mensen die de regels zo vaak veranderen dat studieadviseurs het ook allemaal niet meer weten en dus onbedoeld foute informatie verspreiden.
Ik kan daar wel boos om worden, en geloof me; tot een maand geleden hoefde ik maar aan het woord Windesheim te denken om te koken van woede. Maar uiteindelijk was er maar één oplossing: stoppen. Het werd een gevecht met een systeem waarvan ik nooit kon winnen en vanaf het moment dat ik besloot te stoppen, op 27 oktober, voel ik me bevrijd.
En nu?
Nu ga ik een jaar werken om op 1 september te beginnen aan een nieuwe opleiding, die voor docent Nederlands. Daarnaast ga ik weer meer schrijven. (Eind februari komt mijn eerste solo-boek uit, waarover 1 januari meer.) Mijn doel was altijd om journalist te worden, romans te schrijven en dan rond mijn veertigste het onderwijs in te gaan. Maar als de afgelopen jaren me iets geleerd hebben dan is het wel dat ik nu moet gaan voor datgene wat ik wil. Vier jaar later, en eindelijk maak ik de drastische, maar weloverwogen, keuzes die nodig zijn.
Afgelopen dinsdag had ik mijn laatste afspraak bij de psycholoog en in tegenstelling tot twee maanden geleden was het nu echt slechts een formaliteit. Het is klaar. Ik kan weer door.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op het weblog van Bob Dijkgraaf.
