Na de eurocrisis zorgen de migratiecrisis en de TTIP-onderhandelingen ervoor dat we steeds vaker naar Brussel kijken. Dit maakt de vraag relevant wat burgers van de EU vinden en hoe de EU zich volgens hen verder moet ontwikkelen. De Bertelsmann Stiftung financierde daarom een onderzoek naar de publieke opinie over EU-hervormingen. Hoe moet de EU volgens burgers hervormd worden? Catherine de Vries, een hoogleraar aan Oxford, schreef er een vreemd rapport over.
De auteurs maken zelf al melding van het grootste probleem van dit soort onderzoek: hoe kunnen we ervan uitgaan dat burgers meningen hebben over dit onderwerp? Het gaat hier niet over uit de EU treden, maar om de machtsrelaties tussen Europese instellingen. Als burgers nauwelijks kennis hebben van de EU is het eigenlijk niet mogelijk hun meningen over dit onderwerp te meten omdat die simpelweg niet uitgekristalliseerd zijn. Enquêtes leveren dan momentopnames op: een soort eerste ingevingen over wat als eerste bij burgers opkomt.
De Bertelsmann Stiftung en de Oxfordse hoogleraar beweren dat de politieke kennis van burgers over de EU opmerkelijk groot is. De suggestie daarvan is dwingend: er is kennelijk sprake van “democratie”. De oorzaak? De EU is door de eurocrisis veel in het nieuws geweest. Op basis van de enquête in alle EU-landen stellen de onderzoekers dat 68% van de EU-burgers veel kennis over de EU heeft. Ze meten dit door burgers te vragen of Zwitserland een EU-land is of lidstaten in het Europees Parlement een ongelijk aantal zetels hebben. Een goed antwoord op een van deze vragen is genoeg om “hoog” te scoren op kennis van de EU.
Omdat burgers “veel kennis van de EU” bezitten, kunnen we hun meningen over EU-hervormingen volgens de onderzoekers serieus nemen. Burgers zeggen in het onderzoek dat ze geen direct gekozen EU-president willen die allerlei beslissingen neemt. Ze zijn sterk voor referenda. Het interesseert hen weinig of de lidstaten de beslissingen nemen in de EU of dat het Europees Parlement dat doet. Ze hebben wel een lichte voorkeur voor het Europees Parlement boven de Europese Commissie.
Hebben EU-burgers voldoende kennis om deze keuzes te maken of zeggen ze maar wat? Hoe deze kennis werd gemeten – het Zwitserse “lidmaatschap” en het aantal zetels in het Europarlement – suggereert dat ze het niet weten. 32 procent had zelfs volgens de belachelijk lage norm van de onderzoekers te weinig EU-kennis. Of de andere tweederde de bestaande verhoudingen tussen de EU-instellingen voldoende kent is onduidelijk, maar de kennis dat Zwitserland geen EU-lid is, zegt daar in ieder geval niets over. De zetels in het Europees Parlement ook niet.
De resultaten van dit onderzoek kunnen dan ook niet kloppen. Volgens de onderzoekers is een meerderheid van de burgers “voor meer politieke en economische integratie”. Als burgers dit menen én weten waarover ze het hebben, willen ze de macht van de lidstaten dus verkleinen en die van het Europees Parlement en de Europese Commissie vergroten. Het zijn immers de lidstaten die nu Europese oplossingen tegen kunnen houden. Maar dat zeggen deze burgers die in dit onderzoek “voor meer EU-integratie zijn” juist niet.
In dit onderzoek maken burgers geen onderscheid tussen de instellingen: of het nu gaat om de Raad van ministers (de lidstaten dus), de Europese Commissie of het Europees Parlement: de verschillen in steun zijn minimaal, wat suggereert dat men er helemaal geen mening over heeft en geen onderscheid maakt. Men heeft wel een mening over het idiote idee dat een EU-president beslissingen zou nemen. Wat gek: burgers zitten daar niet op te wachten. Je hebt eveneens geen kennis van de EU nodig om te zeggen dat je meer referenda wilt want dan heb je meer invloed dan nu.
En zo levert dit onderzoek open deuren op als dat burgers best referenda willen en geen Europese bobo’s. Maar dat hadden we zonder dit onderzoek natuurlijk ook wel kunnen gokken. De vraag is of burgers vinden dat het Europees Parlement en de Europese Commissie meer macht moeten krijgen om meer EU-integratie te realiseren óf dat de lidstaten meer dan nu op de rem mogen gaan staan.
Raad eens? Daar hebben de meeste burgers nog nooit over nagedacht.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
