Onderstaand opiniestuk over de Stichting Democratie en Media (SDM) stuurde ik de afgelopen dagen naar de opinieredacties van achtereenvolgens De Volkskrant, NRC Handelsblad, Het Parool en Trouw. Helaas, ‘nijpend ruimtegebrek’ of andere belangrijke redenen hebben er toe geleid dat geen van de aangeschreven dagbladen het artikel wilde plaatsen. Dat kan natuurlijk gebeuren. Ik vind het wel heel jammer. Dit stuk had ik graag zien afgedrukt in een krant, die onderdeel vormt van een mediabedrijf met SDM als grootaandeelhouder.
Stichting Democratie en Media (SDM), de aandeelhouder in Nederlands/Belgische krantenbedrijven die jaarlijks een miljoen euro verdeelt onder allerhande media-initiatieven, verleende onlangs een merkwaardige subsidie. De stichting, die “onlosmakelijk verbonden is met de geschiedenis van Het Parool als verzetskrant in de Tweede Wereldoorlog”, steunde de omstreden herdenking van de Kristallnacht door een platform van extreem-linkse organisaties in Amsterdam.
Drie organisaties binnen dit ‘Platform Stop Racisme en Uitsluiting’ herdachten in 2004 Ahmed Yassin, de oprichter van de antisemitische terreurbeweging Hamas. De Internationale Socialisten, prominent lid van het Platform, deden vorig jaar mee aan een pro-Hamas-betoging waar de rapper Appa te keer ging tegen “zionistische honden die uit zijn op ons geld en bloed”.
SDM betaalde mee aan de komst van Knesset-lid Haneen Zoabi, omdat het kennelijk een goed idee was van het Platform om “racisme binnen de staat Israël” aan de orde te stellen. SDM bleek slecht op de hoogte van de geschiedenis van de herdenking, die sinds de herrijzenis in 2008 een belangrijk deel van de Joodse gemeenschap op de ziel trapt. SDM-directeur Nienke Venema ontweek alle vragen over de extremistische connecties van de organisatoren, die één dag per jaar dode Joden herdenken en de rest van het jaar solidair zijn met Hamas.
Vanwege het uitblijven van een overtuigende reactie ben ik zelf een antwoord gaan zoeken in de jaarverslagen en subsidielijsten van SDM in de periode 2010 tot en met 2014. De zoektocht leverde bizarre vondsten op. Allereerst blijkt SDM niet in staat om bij het toekennen van subsidies de schijn van belangenverstrengeling te vermijden. In vier van de vijf onderzochte jaren verleende SDM subsidies (tussen de 35.000 en 70.000 euro per jaar) aan Human Rights Watch (HRW). Vice-voorzitter van het Comité Nederland van HRW is Marjan Sax, tot voor kort bestuurslid van SDM en in de onderzochte periode lid, respectievelijk voorzitter van de subsidiecommissie van SDM.
Van 2012 tot en met 2014 ontving de politieke actiegroep Een Ander Joods Geluid (EAJG) jaarlijks 15.000 euro als bijdrage in de organisatiekosten. Ook hier zat Sax met twee petten op, want zij was tevens bestuurslid van EAJG, dat ook nog subsidie (totaal 10.000 euro) kreeg voor twee debatavonden. Opvallend is ook een drie jaar lopende subsidie (totaal 150.000 euro) voor het filmfestival Movies That Matter. Voorzitter van dit evenement was rechtsfilosofe en journaliste Heikelien Verrijn Stuart, die eind 2011 toetrad tot het SDM-bestuur en in 2012 lid werd van de subsidiecommissie.
De jaren 2011/2012 betekenden een trendbreuk bij SDM. Voorzitter Els Swaab werd als voorzitter afgelost door Nationaal Ombudsman Alex Brenninkmeijer. Als voorzitter van de subsidiecommissie werd Swaab opgevolgd door Sax, terwijl Verrijn Stuart daar de opengevallen plaats innam.
Sindsdien heeft SDM opvallende subsidies toegekend. In 2012 bijvoorbeeld 30.000 euro voor Buro Jansen & Janssen, ooit begonnen als een soort inlichtingendienst van de anarchistische kraakbeweging. Het geld is bedoeld voor het project ‘Crowd Digging‘, dat onderzoek doet naar de uit Nederland verzonden Amerikaanse telegrammen, die uitlekten via Wikileaks en Julian Assange.
De meningen over Wikileaks zijn verdeeld, van nuttige klokkenluiders die de democratie versterken tot gevaarlijke radicalen die de democratie ondermijnen. Het merkwaardige is dat SDM in haar jaarverslag geen motivatie gaf voor het verstrekken van deze voor haar doen riante subsidie.
De voorkeur voor links activisime toonde SDM in 2013 opnieuw via de subsidiëring van ‘Global Uprisings!‘, een driedaagse conferentie in De Balie waarbij 50 internationale gasten de Occupy-beweging evalueerden, inclusief gezellige nazit in Amsterdamse kraakpanden. De Occupy-bevlieging kreeg in 2014 vervolg middels de ondersteuning van ROAR Magazine, een online activistisch magazine.
De Occupy-achtige subsidies pasten volgens het SDM-Jaarverslag 2013 in de verzetstraditie van Het Parool. Dat laatste waag ik te betwijfelen. De verzetsgroep rond de illegale krant keerde zich namelijk tijdens de Bezetting en in de eerste decennia daarna tegen alle vormen van links of rechts extremisme. De Parool-groep dacht vrij, onverveerd, maar had weinig op met het linkse extremisme, dat vandaag terug te vinden is in de Occupy-beweging of bij de Internationale Socialisten.
Met Brenninkmeijer aan het roer delen nu mensen bij SDM de lakens uit die kennelijk weinig feeling hebben met de Parool-traditie. Uit mijn tijd als stadsverslaggever van Het Parool herinner ik me nog goed hoe de journalisten van STAD Radio Amsterdam, onder wie Verrijn Stuart, het ‘reactionaire’ Parool verafschuwden omdat het stelling nam tegen het geweld van de krakers. Nu zitten dergelijke activisten vooraan bij de subsidiekraan van datzelfde Parool.
Met Nienke Venema heeft SDM een bijpassende directeur aangesteld. Tijdens haar studententijd was ze lid van STOP, een door de Internationale Socialisten opgericht actiecomité van Groningse studenten. Op de vraag of ze zelf ook lid was van de Internationale Socialisten geeft Venema hetzelfde antwoord als op alle andere vragen rond het subsidiebeleid van SDM. Geen antwoord.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op de website van Carel Brendel.
Lees het hele dossier Stichting Democratie en Media.
