Ooit studeerde hij Media en Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam. Een homoseksuele docent van die afdeling meldde me ooit dat het aantal niet-homo’s op één hand te tellen was. “Mannen worden hier op hun seksuele voorkeur aangenomen”, grapte hij. De verdeling homo-hetero is bij studenten iets minder scheef, maar er zijn nauwelijks universitaire opleidingen te bedenken waar homo’s zo sterk samenklitten als bij Media en Cultuur in Amsterdam. Niet zo gek dus dat er altijd al een raar sfeertje om Tofik Dibi heen hing: zou hij homo zijn?
Uit zijn boek Djinn blijkt dat Tofik tijdens zijn politieke carrière tientallen keren met deze vraag werd geconfronteerd. Vrijwel alle media hebben er weleens naar gevraagd. Maar ook in het persoonlijke leven van Dibi werd hij tientallen keren op dit punt aangesproken. En raad eens? De verdenking was terecht. Niet vreemd, want homo’s hebben een zesde zintuig voor “wie ook van de club is” en homo’s lopen overal rond. Je valt als homo dus altijd wel ergens door de mand, of je wilt of niet.
Tofik kwam heel jong in de Tweede Kamer voor GroenLinks. Dat was niet alleen vanwege zijn Marokkaanse achtergrond, meldt hij in zijn boek. Toch wordt niet duidelijk waarom Tofik dan wel werd uitverkoren. Het ging toch vooral om zijn mediageniekheid: een jonge Marokkaan en een moslim, in een tijd waarin veel over Marokkanen werd geklaagd en islamkritiek steeds prominenter in het publieke debat werd geuit. Een goede keuze van GroenLinks dus: publiciteit verzekerd.
De publiciteit had achteraf gezien nog veel groter kunnen zijn. Want er was niet alleen een jonge, Marokkaanse moslim lid van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks, het was ook nog eens een roze moslim. Het was eigenlijk te mooi om waar te zijn: GroenLinks-vijand Geert Wilders meldde in de media steeds dat de islam tegengesteld is aan alle Westerse waarden, individuele vrijheid niet garandeert en homo’s onderdrukt. Wat was het fantastisch geweest voor GroenLinks dat hun fractielid bewees dat homoseksualiteit en islam prima samen kunnen gaan.
Zo ging het dus niet. Tofik zat in de kast, zei ondanks alle aanmoedigingen niets over zijn seksuele voorkeur, terwijl hij er al mee aan het experimenteren was. Tofik wist al die tijd van zijn voorkeur af maar durfde er niet mee voor de dag te komen. Hij noemt het in Djinn “het” en vraagt zich af wat “ze” zouden vinden. Het antwoord is niet zo ingewikkeld: bij GroenLinks had niemand het één seconde een probleem gevonden dat Tofik homo was, in het publieke debat had het Tofik onsterfelijk gemaakt en de meerderheid van de Nederlandse bevolking had het meer dan moedig gevonden.
Tofik is slim genoeg om dat te weten. Maar de “ze” waar hij zo bang voor was, heeft dan ook geen betrekking op zijn partij, politiek Den Haag of het brede publiek. Het gaat om de gemeenschap waar hij uitkomt: Marokkaanse Nederlanders die tevens moslim zijn. Wat Tofik precies vreesde wordt uit Djinn niet helemaal duidelijk, maar voor veel homo’s is dat wel invoelbaar. Het is voor velen die met hun homoseksualiteit worstelen niet duidelijk waar ze precies bang voor zijn. Rationeel weten ze allemaal wel dat het meestal in Nederland geen issue is, maar de twijfel blijft.
Partijen als GroenLinks wijzen er graag op dat homoseksualiteit op veel plekken in de samenleving gevoelig ligt. Daar hebben ze gelijk in: op de Utrechtse Heuvelrug, bij de voetbalclub en bij allerlei kerkgenootschappen ligt homoseksualiteit moeilijk. De moskee is niet de enige plek waar men achterlijke opvattingen over homo’s heeft. Maar de moskee is wel een belangrijke plek, aangezien er in Nederland een miljoen moslims wonen. De vraag is hoe homoseksualiteit onder die grote groep ligt en hoe men hen van die ouderwetse ideeën af kan helpen. En of dat wel kan.
Djinn geeft daar onbedoeld een helder antwoord op. De afkeer van homoseksualiteit is dermate ernstig dat Tofik er niet over piekerde open te zijn. Sommigen geven de islam de schuld. Anderen wijzen graag op de cultuur. Hoe het ook zit, op beide gaat Tofik niet in en zo blijven we met dezelfde constatering zitten als waarmee we begonnen: Tofik komt uit een gemeenschap waarbinnen homoseksualiteit slecht ligt en waarbinnen er geen open gesprek over te voeren valt. Als Geert Wilders voortaan homofobie onder moslims wil “bewijzen”, verwijst hij gewoon naar Tofiks boek.
