Hoofdrollen voor ‘Bok’ in het kerstweekend in Door de bank genomen op tv en in een schitterende Midzomernachtsdroom van het Nationale Toneel en Theu Boermans in de Haagse Schouwburg. Het tv-programma met Jort Kelder op Tweede Kerstdag over de mores van bankiers leverde de verwachte aanklachten versus vergoelijkingen rond onze (en niet enkel hun) hebzucht. Met geld nog meer geld maken, een onuitroeibaar sprookje voor gewone stervelingen die argeloos ten onder gaan en professionals die op tijd het zinkende schip verlaten.
De discussie werd gered door de fantastische sketches uit Door de bank genomen. Van De Verleiders met Pierre Bokma, Leopold Witte, Victor Löw, Tom de Ket en George van Houts. Over het toneelgezelschap als actievoerders, dat wil zeggen vooral George van Houts, heb ik eerder wat geroepen. Dat laat onverlet de geslaagde voorzetten voor dit tv-debat als toneelspelers. Daar is kunst ook voor bedoeld: soms wat engagement, liefst zo tijdloos mogelijk.
Wat zou het heerlijk zijn als kunst op deze en andere manieren in het hart van de samenleving kwam te staan, in onderwijs en media. Onze beste acteurs hebben de weg naar toegankelijk tv-drama al lang gevonden. Maar kunst zelf, ook literatuur en goeie films, zouden ons zoveel meer kunnen bijbrengen en ondersteunen in barre tijden. Daar kan cultuurchef Sander Dekker wellicht aan bijdragen behalve louter de financiële balans te hanteren voor de publieke omroep.
Voor een wat wijdere en diepgaander blik vanuit kunsten staat de samenleving van door media aanhoudend gecreëerde haasje-over hypes spaarzaam open. Wat reflectie met de constanten van de geschiedenis zoals ’s mensen deugden en ondeugden die altoos de werkelijke oorzaken vormen van collectief falen en successen, zou geen kwaad kunnen. Ook niet in 2016.
Vandaar is het makkelijk terugkeren naar 1595, het jaar waarin Shakespeare begon te schrijven aan Midzomernachtsdroom, en op zijn beurt teruggreep naar de Oude Grieken voor zijn tijdloze komedie over liefde, lust en jaloezie. Met ondermeer het verhaal van Pyramus en Thisbe. Dat is een toneelstuk in een toneelstuk, in Midzomernachtsdroom door het Nationale Toneel opgevoerd door een gezelschapje Haagse arbeiders als amateurspelers. In een kruising van Charlie Chaplin en Kees ‘Jacobse’ van Kooten leidt een fenomenale Pierre Bokma het zooitje geregeld aan de zijde van Jappe Claes in een knappe rol van vrouw Thisbe. Bokma heeft dan al geëxcelleerd in de sleutelscene als ezel die wordt genomen door Titania, prachtige koningin der Elfen, vertolkt door Anniek Pheifer
Ze spelen hun voorstelling op de bruiloft van Theseus en Hippolyta, een perfect vertolkt zakenstel door Stefan de Walle – wiens huummm’s nog even aan de Sint doen terugdenken – en weer Anniek Pheifer. In deze bewerking van vertaler Tom Klein en regisseur Theu Boermans presenteren ze zich behalve als man en vrouw als directeuren van twee zojuist gefuseerde uitgeverijen. Een verstandshuwelijk, dat ook van alle tijden is.
Het 2,5 uur durend spektakel wordt gedragen door vrijwel allemaal topacteurs – zoals Antoinette Jelgersma in een zware dubbelrol, ook al zo goed in Genesis – die onder leiding van Boermans het uiterste uit zichzelf weten te halen. En dat doet me – vergeef me de analogie als jochie dat met louter voetbal is groot geworden – het gevoel terugkrijgen van de beste Eurocupwedstrijden vroeger. Terwijl het huidige voetbal door verwende jochies, trainers met grote bekken en journalistiek met gebrekkige distantie als metier grotendeels verziekt is – niet het mooiste spelletje zelf –, brengt toneel nog pure schoonheid.
Met Pierre Bokma als Johan Cruijff – de voetballer -, Gijs Scholten als Willem van Hanegem…nou ja genoeg van rare vergelijking, alleen al om de topactrices toneelvrouwen niet tekort te doen. Eentje dan nog: Stefen de Walle vertoont enige fysieke gelijkenis met Horst Blankenburg, Ajax’ elegante ausputzer. Wilt u hieronder wat suggesties geven?
Het Nationale Toneel, Toneelgroep Amsterdam als Feijenoord en Ajax en De Appel, RO Theater, Zuidelijk Toneel, Orkater, Oostpool, Maastricht, Noord Nederlands Toneel als Eredivisie. Er is zoveel toneel te genieten, ook meer en meer aan tv-drama. Nu nog een vleugje Deense allure van schrijvers…
(Opvallend vond ik nog een detail: het uitbundig lachen van het keurige publiek van de Haagse Schouwburg om alleen al de uitdrukking ‘Turk’ voor arbeider Ali Çifteci en op de opmerking aan zijn adres ‘Pas op, ze sturen er veel terug hoor’. Niet zo fraai, maar ook dat is kennelijk van alle tijden en bevolkingslagen.)
Gezien: Mizomernachtsdroom van het Nationale Toneel in de Haagse Schouwburg, deze week nog in reprise
