Vlak voor zijn overlijden bracht David Bowie zijn, zo bleek achteraf, laatste studioalbum uit, getiteld Blackstar. Het gelijknamige nummer was een jaar eerder al voorzien van een videoclip en gedeeld met het publiek.
De sfeer die op het album te bemerken is, is bij vlagen grimmig en melancholisch. Af en toe leidt dat tot een vervreemdende ervaring bij de luisteraar, maar dat is juist de kracht van deze muziek. Het is geen muziek die je aanzet om te dienen als achtergrondruis. Het is muziek waar je actief naar luistert; muziek die nog gelaagder is dan een ui. Het is aan de luisteraar om de betekenis ervan te ontdekken.
Met het overlijden van David Bowie lijkt een deel van de betekenis van het album op tafel te liggen. Een deel van de teksten verwijst expliciet naar sterven en de dood. Zo begint het nummer Lazarus met de volgende woorden: “Look up here, I’m in heaven. I’ve got scars that can’t be seen,” en komen in het nummer Dollar Days de woorden “It’s all gone wrong but on and on / the bitter nerve ends never end / I’m falling down” voor. Dit zou geïnterpreteerd kunnen worden als een verwijzing naar zijn ziekte en zijn naderend levenseinde. Blackstar wordt daarmee een muzikale exploratie van het levenseinde van Bowie.
Desondanks is het bij een artiest als Bowie enigszins riskant om een dergelijke conclusie zomaar te trekken. Hij stond immers bekend als een artiest met steeds wisselende personae. Van Ziggy Stardust tot de Thin White Duke, om maar enkele voorbeelden te noemen. Om die reden is het dan ook zinvoller om met betrekking tot Blackstar te spreken over Bowie’s laatste universum.
In dit universum heeft hij gevoelens met betrekking tot overlijden en het stervensproces verwerkt, waardoor dit album wellicht wel dicht bij één van de zaken komt waar Bowie zich aan het eind van zijn leven mee bezig heeft gehouden: zijn overlijden en datgene wat hij zou nalaten aan de wereld. Zo komen de volgende zinnen kort na elkaar voorbij in het nummer Blackstar: “I’m not a pop star, I’m a blackstar,” waarmee hij lijkt te willen zeggen dat hij niet slechts een vluchtig icoon wil zijn, maar van blijvende waarde wil blijven. Dit laatste kan dan ook met zekerheid gesteld worden.
Met zijn overlijden is David Bowie inderdaad een blackstar geworden: een icoon dat voorgoed herinnerd zal worden om zijn gevarieerde oeuvre en de grote invloed die hij heeft gehad op de hedendaagse popcultuur.
David Bowie: waar gaat het allemaal om? – Een alternatief In Memoriam
Bowie in het Groninger museum – Ieder onderdeel maakt de mythe rondom Bowie imposanter
