Kronkelend gaat de gitarist over de toneelvloer, zijn naakte lichaam rood-groen beschilderd. Hij wordt opgezweept door een jonge vrouw die hem aanvuurt als instrument: “Kom op, gitaar”.
Die vrouw moet dan natuurlijk Patti Smith zijn en de man Robert Mapplethorpe. Immers, They are just Kids van Toneelgroep Oostpool zou over de musicus/poëet en de fotograaf gaan.
Maar nee, de gitarist en de vrouw die hem opzweept spreken de komende ruim twee uur beiden teksten uit van Patti Smith. Gewoon afwisselend en niet als ego en alter ego. En hij speelt ook andere personages als dat zo uitkomt.
Achter een grote rommelige tafel behangen met portretten van dichters en musici als Bob Dylan en versierd met kaarsen en relikwieën van de jaren ’60 en ’70 zit een derde acteur. Na enkele scenes treedt hij naar voren als de knappe Mapplethorpe.
We kijken vervolgens naar de toevallige eerste ontmoetingen van Patti en Robert rond 1967 in underground New York. Hoe ze een piepkleine, door de vorige bewoner, een junk, smerig achtergelaten kamer betrekken. Om straatarm hun samenleven te beginnen, elkaar stimulerend de kunstenaar in zichzelf te ontdekken die ze zo graag willen zijn.
Smith, en meer nog Mapplethorpe, tekenen, schilderen en dichten intensief, nauwelijks opgemerkt door de buitenwereld. Vooral Mapplethorpe heeft het zwaar, te meer daar hij behalve met zijn worstelingen als kunstenaar met zijn twijfels over zijn seksualiteit moet overleven. Dat lukt hem alleen met aanhoudend lsd-gebruik, een drug die het goed doet die dagen.
Bij hun omzwervingen tussen tijdelijke woningen en slaapplekken slepen ze steeds hun portfolio’s als belangrijkste en veelal enige bagage mee; wachtend op de doorbraak die zo lang op zich laat wachten. De ondergang dreigt voortdurend, maar ook intense liefde houdt hen op de been.
De wanhoop tergt hen echter als kunstenaars en als stel. Mapplethorpe ontkent gaandeweg minder z’n voorkeur voor mannen en Patti vertrekt naar Parijs. De stad die haar vanwege Franse poëten als Arthur Rimbaud altijd trok. Na terugkeer krijgt ze wat bekendheid als acterend dichteres in clubs, haar zwartgallige en uitdagende teksten begeleid door donkere gitaarklanken.
Mapplethorpe en Smith nestelen zich in het Chelsea Hotel, de place to be voor musici en kunstenaars die dagen. Robert breekt door via the scene van clubs als Max’s Kansas City and CBGB. Hij wordt bij toeval fotograaf dankzij z’n eerste polaroid en ontdekking van mooie prenten door vriendjes met geld.
De vriendschap tussen Mapplethorpe en Smith blijft en professioneel raken elkaar met platenhoezen door hem geschoten zoals van Horses – zie ook de schitterende fotografie van hem/haar.
Deze plaat wordt haar grote doorbraak, hij staat nog in m’n kelder, met het destijds opzwepende Because the night dat feesten stuwde. Maar ze was meer van de rouwe poëzie die in veel kleinere kring bleef. De zwart-wit kunstfotografie van Mapplethorpe wordt wereldberoemd. In de VS werden ze iconen, hier wat minder.
Gaandeweg worden zijn homo-erotische uitspattingen in dit stuk dominanter. Op dezelfde plek op toneel waar Patti en Robert in aanvang intens tongen, doet hij dat later met zijn eerste serieuze vriend. Zijn wilde BDSM-voorkeur komt rauwer aan bij kijkers.
Het stuk eindigt voorspelbaar, maar fraai, met de dood van Mapplethorpe door aids en de laatste ontmoetingen met Smith die de punk heeft verruild voor een gezinsleven op het Amerikaanse platteland.
They are just kids is door regisseur Marcus Azzini en tekstschrijver Roeland Hofman gemaakt vanuit de gelauwerde memoires van Smith, Just Kids. Bij het wat gekunstelde begin van het stuk, en daarop het vele vertellen in plaats van uitbeelden, bekroop me het gevoel: hoe ga ik dit in vredesnaam bijna 2,5 uur uitzitten zonder pauze?
Maar het werd een allengs boeiender verhaal, voortreffelijk geacteerd door Judith van den Berg (Smith), Ludwig Bindervoet (Mapplethorpe) en Matthijs van de Sande Bakhuyzen (Smith en vriendjes van Mapplethorpe). Jammer dat dit stuk over diepe zielsverwantschap en voortdurend scheren langs de klippen van het leven een vooral ouder publiek trok. Dat kwam wellicht af op de namen uit hun jeugd, en ook bij mij trok het stuk een blikje jeugdherinneringen open.
Maar juist jongeren kunnen gegrepen worden door deze intense verbeelding van wat adolescentie vermag, van tere liefde tot rauwe seks, maar vooral met teisterende twijfel op de zoektocht naar een levensweg.
Gezien: They are just kids, 21 januari 2016 in de Toneelschuur in Haarlem. Tournee nog tot 27 februari
