Hoe enthousiast wordt Nederland van het feit dat we binnenkort allemaal naar de stembus mogen om een advies te geven over het associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne? Als je GeenStijl leest, lijkt het alsof Nederland in rep en roer is over het aanstaande referendum. De boodschap lijkt te zijn dat het referendum erg leeft onder de bevolking. Maar als je wat rondvraagt hoe anderen tegen het referendum aankijken, ontstaat een heel ander beeld.
GeenPeil roept de achterban op te gaan flyeren, langs de deuren te gaan, mensen op straat aan te spreken en – tot voor kort – subsidie aan te vragen en daarmee activiteiten te organiseren. Dit alles mag zowel voor als tegen het verdrag zijn. Een kleine vijftig particulieren deden met behulp van GeenPeil een subsidieaanvraag en gaan dus – als de subsidie wordt toegekend – activiteiten houden. Ongeveer 1300 mensen hebben zich aangemeld voor de campagne. Dit aantal kan nog stijgen als het referendum dichterbij komt.
Hoe zit dat bij maatschappelijke organisaties? Veel van die clubs kunnen een belangrijke rol spelen in de campagne. In Amsterdam herinneren velen zich nog de bemoeienis van Natuurmonumenten bij het referendum over IJburg in 1997. Het Oekraïne-verdrag is zo veelomvattend dat van veel maatschappelijke organisaties verwacht mag worden dat ze er een mening over hebben. Het verdrag raakt immers allerlei thema’s. Wat vinden ze ervan?
Een kleine rondgang levert twee reacties op: sommige organisaties moeten er nog even over nadenken zoals vakbonden en werkgevers, andere weten al dat ze helemaal geen oordeel hebben. Amnesty heeft geen analyse gemaakt van de gevolgen van het verdrag voor de mensenrechten in Oekraïne en gaat dat ook niet doen. Milieudefensie en Natuur en Milieu kunnen niet aangeven of het verdrag positieve of negatieve effecten op het milieu heeft. Landbouwclub LTO heeft geen mening over de effecten voor de landbouw en Transport en Logistiek Nederland laat weten dat men denkt dat het verdrag niets voor de sector verandert. Een officieel standpunt heeft men niet.
Hoe zit het bij politieke partijen? D66 gaat een voor-campagne voeren. De D66-jongeren ook, die een actie zeggen te plannen in het weekend voor 6 april. Tweede Kamerlid Kees Verhoeven mag steeds uitleggen dat D66 echt wel blij is met dit referendum omdat D66 het referendum zelf mogelijk heeft gemaakt. D66 is klaar voor de campagne, zegt de website. De partij heeft zelfs een aparte referendumwebsite gemaakt. Maar hoe gaat de campagne eruit zien?
Bij de Amsterdamse D66-borrel kon uw verslaggever geen leden vinden die zelf gaan flyeren. Dat ligt voor de hand: er is eigenlijk niets te winnen voor de partij, laat staan voor de leden zelf. Het belang van de uitslag – het verdrag komt er sowieso – is zo klein dat men er geen vrije zaterdag voor wil opofferen. Zo meldt de Diemense afdelingsvoorzitter Mart Roumen dat hij altijd moeite heeft leden te motiveren voor niet-lokale campagnes. Geen flyerende D66’ers bij de supermarkten dus, hooguit wat debatjes bij Pauw en een website. Bij andere partijen zal het enthousiasme nog minder zijn.
Geen artikelen dus in de relatiemagazines van maatschappelijke organisaties waarom het verdrag goed of slecht zou zijn voor de eigen sector, het milieu, de mensenrechten of de economie en waarom burgers er voor of tegen moeten stemmen. Er zullen nauwelijks D66’ers en andere partijleden flyeren in de winkelcentra. Ze hebben op hun vrije zaterdag wel wat beters te doen. De meeste burgers zullen ook niet in contact komen met de 50 activiteiten die mogelijk via de referendumcommissie worden gesubsidieerd. 1300 campagnevrijwilligers van GeenPeil betekent drie per gemeente.
Joshua Livestro krijgt kritiek omdat hij voor zijn voor-campagne buitenlandse donateurs zoekt, maar de waarheid is natuurlijk dat die er in Nederland simpelweg niet zijn. Wie wil er nou geld steken in een referendum wat inhoudelijk geen effect zal sorteren? Verbazingwekkend dat George Soros daar twee ton voor over heeft. En dat Livestro er energie voor kan opbrengen natuurlijk.
Het zijn allemaal voorbodes voor een totaal gebrek aan betrokkenheid bij dit referendum. Meer dan ooit zal achteraf de vraag zijn wat de uitslag überhaupt waard is.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
