De campagne voor het referendum over het associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne is maandag begonnen. Dit verdrag bevat vooral afspraken die de handel moeten stimuleren. Het verdrag staat vol plechtige woorden, maar de grote vraag is: moet Oekraïne zich er wel aan houden? Wat als het land dat niet doet? Vorige week konden we in Brussel leren wat er in dit soort gevallen gebeurt: in verreweg de meeste gevallen helemaal niets.
Vorige week presenteerde New Direction – een conservatieve denktank – een rapport met de veelzeggende titel: “Paper tiger? EU trade enforcement as if binding pacts mattered”. Het rapport gaat niet in op het associatieverdrag met Oekraïne, maar wel op de vele andere handelsverdragen die de EU met andere landen heeft gesloten. De EU maakt al die afspraken, maar voeren die landen de afspraken ook uit en zo nee, wordt dan geprobeerd die afspraken af te dwingen? Professor Simon J. Evenett wilde zijn naam er wel aan verbinden.
De uitvoering van dit soort afspraken hapert, zo leert dit rapport ons. Er zijn voor dit rapport honderden handelsverdragen bekeken, zowel verdragen waarbij uitvoeringsproblemen waren als verdragen die door de Europese Commissie als succes worden aangeprezen. De Commissie blijkt maar twintig zaken per jaar te voeren bij 200 tot 300 schendingen van handelsverdragen. Bij de meeste schendingen van handelsverdragen wordt dus nooit actie ondernomen. Er is bovendien steeds minder sprake van arbitrageprocedures bij de Wereldhandelsorganisatie WTO. Waarom dit zo is, is niet duidelijk.
Hoogleraar Evenett bepleit bij de Brusselse presentatie van dit rapport een agressieve aanpak. Immers: iedereen profiteert van internationale handel en met een harde aanpak laat Brussel zien achter bedrijven en werknemers te staan. Een ambtenaar van de Europese Commissie mag reageren en illustreert precies datgene wat Evenett vertelt. Het is belangrijk de handelsverdragen na te laten leven en dit is zelfs “een prioriteit” van de Europese Commissie. Tegelijk worden de meeste zaken niet behandeld en blijven schendingen dus bestaan en worden ook niet bestraft: “Je kunt niet alles tegelijk oplossen”.
De ambtenaar zegt dat het percentage van Evenett te laag is. Meer dan 20 procent van de schendingen van handelsverdragen zou wel worden bekeken. Ook volgens de Europese Commissie gebeurt dit dus in zo’n driekwart van de gevallen niet.
Het is lastig om dit aan te pakken, leren we, want landen willen onderling een goede band houden en politieke gevolgen zijn vaak ongewenst. Een ondernemer in de zaal herinnert de Commissie-ambtenaar eraan dat hele bedrijfstakken afhankelijk zijn van een goede naleving van dit soort afspraken. Waarom steekt de Europese Commissie niet het meeste geld in de kwesties die voor de EU het meeste geld opleveren? Er komt geen antwoord.
Oekraïne kan mooie handelsafspraken maken met de EU, maar de vraag blijft wat er ooit van terechtkomt. Dat we nu al weten dat niet-EU-landen handelsafspraken vaak zonder enige sanctie kunnen schenden, belooft weinig goeds.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
