“Laat u niets wijsmaken: het zijn geen bezorgde burgers die straks bij de Stopera staan, het zijn geen lieverdjes die hun oprechte zorgen willen delen, was het maar waar. Het is een bende politieke hooligans geleid door hele halve nazi’s, het is een bende die onze straten willen besmeuren met hun boodschap van uitsluiting en haat, het is een bende die ons mooie, open, vrije, tolerante Amsterdam bedreigt.”
Hier een deel van de toespraak van Amsterdamse GroenLinks-voorman Rutger Groot Wassink, op de anti-Pegida demonstratie zaterdagmiddag op het Amsterdamse Jonas Daniël Meijerplein, standplaats van het monument De Dokwerker. Zijn woorden worden later die dag ongenadig gelogenstraft. Het hooliganisme, het uitsluiten, de haat, het muilkorven van de vrije meningsuiting en het beperken van vrijheid en tolerantie: het gebeurde allemaal, maar niet door toedoen van de Pegida-demonstranten.
De anti-Pegida demonstratie verloopt vrijwel zonder wanklank. Bedaagde oudere, witte linkserds, wat krakerstypes en de militante zwarten van de anti-Piet beweging met hun zwarte baretten luisteren naar speeches. Een schel krijsende vluchtelinge die haar gebroken Engels doorspekt met ‘fucking’, verklaart al vijf jaar in Nederland te zijn – maar nog steeds spreekt zij niet in het Nederlands. Een Internationale Socialisten-meisje mag de voorspelbare Internationale Socialisten-retoriek spuien.
Wat is aangekondigd als een betoging tegen Pegida, is een betoging van mensen die het allertegenst zijn. Tegen racisme en uitsluiting, dat verwacht je, maar ook tegen de vermeende afbraak van de verzorgingsstaat, tegen grenzen, tegen de verkeerde meningen en tegen een verdeeldheid die ironisch genoeg ook in hun kringen duidelijk zichtbaar is. PvdA-Amsterdam voorvrouw Marjolein Moorman wordt bijvoorbeeld uitgejouwd. Dat mag ze, zo blijkt, wijten aan de de voorstellen van Diederik Samsom om vluchtelingen terug te verschepen. Dat maakt haar persona non grata bij haar extreemlinkse en verdraagzaamheids-minnende gehoor. Maar, eerlijk is eerlijk, dit was de enige wanklank. Naast de muziek.
We vragen Peter Kwint (SP-raadslid) waarom al die zielige gediscrimineerde zwarten, moslims en vluchtelingen er niet zijn? Vinden zij dit geen Goede Zaak? De barettenbrigade is er, okee, maar het publiek is verder witter dan een VVD-borrel. “Nou, daar is een hoofddoekje”, wijst hij. Goed, fair enough, maar ook hier zijn zij duidelijk een minderheid. Het venijn bij dit deel van de dag zit hem in de speeches, die bijzonder intolerant zijn in hun roep om tolerantie.
Niemand weet wie verantwoordelijk was voor de muziek op de linkse manifestatie, maar de muziek leek in ieder geval een belangrijke reden om het Jonas Daniël Meijerplein te verlaten. Dat, en de lucht die opwalmde uit de meute. Het is echt geen flauw vooroordeel dat linkse bijeenkomsten verkapte zeep-o-foben anonymous-meetings zijn, die mensen ruiken gewoon serieus niet lekker. Dit als stukje beeldende sfeerschets voor u, de mensen thuis. Enfin. Wij lopen richting de Stopera alwaar de Pegidademonstratie staat ingesloten tussen een grote politiemacht. Er wapperen Nederlandse vlaggen, maar de nationalisten tegen de islamisering van het Avondland voelen kennelijk een sterke lotsverbondenheid met onze oosterburen, getuige de Duitse driekleur die ook fier wappert.
We komen aangelopen langs het Waterlooplein waar op dat moment juist een Pegida-mars rondom het stadhuis gaande is. De streng van Pegidisten wordt vooruitgegaan door bereden politie. Ondertussen wurmen politiepaarden zich ook tussen de kraampjes op het Waterlooplein omdat daar zogenaamde ‘antifascisten’ op een de facto illegale tegenbetoging iets aanvankelijk onverstaanbaars scanderen. Het voordeel van dit soort demonstranten is echter dat de leus niet vaak genoeg herhaald kan worden, zodat duidelijk wordt dat zij ‘Nazi’s raus!’ schreeuwen. Dit blijkt de opmaat voor urenlange provocaties van Antifa – en alles wat er zich in hun kielzog meebeweegt – tegen Pegida en politie.
Zelfs de besten maken fouten, maar vanmiddag wreekt zich de slechte planning en ogenschijnlijke laksheid tegenover de linkse activisten van burgemeester Van der Laan. De demonstratie van links was eerder in de middag gepland op het Jonas Daniël Meijerplein. Pas dáárna was de Pegida-demonstratie toegestaan, op een steenworp afstand, bij de Stopera.
Nadat hun manifestatie is afgelopen, zoeken linkse activisten in een ongeautoriseerd nieuw offensief de confrontatie met Pegida. Dat kun je verwachten. Pegidisten worden steeds verder richting de Blauwbrug gedreven, doordat de antifascisten druk blijven zetten en de politie lijkt mee te buigen. Op een bepaald moment is er slechts tien meter tussen beide groepen. Opvallend is ook dat er voor de Stopera meer linkse activisten aanwezig zijn dan bij de geplande tegendemonstratie op het J.D. Meijerplein. Meer activisten, en het zijn ook beduidend andere types. De rellende crowd is jonger, militanter en lijkt bewust de kalme anti-Pegidademonstratie te hebben gemeden, om die bijeenkomst in een positief daglicht te houden. Een flink deel van de lieden tegenover Pegida lijkt, kortom, alleen maar gekomen te zijn voor de confrontatie.
De vraag die onder de pers rondzoemt: allemaal leuk en aardig, maar wanneer worden die Antifa’s nu eens teruggedrongen? Ook wij willen ons werk doen namelijk. Waarom wordt er zo laks opgetreden tegen dit kamp terwijl ze duidelijk uit zijn op confrontatie en steeds verder richting de Blauwburg doordouwen? Officieel is het nu de beurt aan Pegida, maar hun speeches kunnen geen doorgang vinden vanwege de oprukkende tegendemonstratie.
Het cordon wordt verstevigd door politie aan beide kanten, daartussen paarden en pers, er wordt over heen weer gescholden en beide groepen maken elkaar uit voor NSB’er. Gelukkig zijn er gedeelde vijanden. Voordat de ME ingrijpt en het instabiele amalgaam van elementen die elkaar intens haten uit elkaar drijft, zijn echter eerst rookbommen nodig. Antifa’s gooien oranje rookbommen tussen en achter het politiecordon. Dat is voor de politie het teken. De helmviziers gaan naar beneden, de paarden komen in beweging en samen met de ME worden de tegendemonstranten in een strakke choreografie van controle honderd meter teruggedrongen.
Tussen Pegida (inmiddels óp de Blauwbrug) en de antifa’s ontstaat een soort no man’s land waarin alleen pers en politie rondlopen. Her en der worden arrestaties verricht. Voor zover wij kunnen zien niet bij Pegida. Dat kan ermee te maken hebben dat zij hun eigen stewards hebben meegenomen en Pegidisten aanspreken op wangedrag. Als een Pegida-aanhanger toch de confrontatie zoekt met een agent wordt hij afgeblaft door Pegida-voorman Edwin Wagensveld die hem toebijt dat de politie ook zijn werk probeert te doen, dat dit gedrag slecht afstraalt op Pegida en dat-ie de volgende keer maar thuis moet blijven.
Bij de antifa’s gaat het er wat anders aan toe. Ten minste één rookbommengooier wordt gearresteerd (door stillen die zich onder de linkse activisten hadden opgesteld) volgens de tactiek ‘één man voor elk ledemaat’. Ook wordt een dansend meisje hardhandig afgevoerd. Dat verbaast ons en de rest van de pers. Later blijkt echter dat ze haar gezicht ineens (provocerend?) had bedekt, terwijl gezichtsbedekking bij de demonstratie uitdrukkelijk verboden was.
Inmiddels zijn praktisch alle straten die toegang verschaffen tot de Stopera door tegendemonstranten bezet. Zowel ter hoogte van het Waterlooplein, als richting het Rembrandtplein en langs de Amstel wapperen zwartrode vlaggen. De sfeer is nog altijd grimmig. De politietactiek lijkt ingegeven door de wetenschap dat ze zowel de tijd als de kou aan hun kant hebben. De ME handhaaft tenminste een uur een cordon voor de Blauwbrug en, aan de andere kant van no man’s land, die tegen de tegendemonstranten. Deze standvastigheid werpt vruchten af, langzaam maar zeker dunnen de rijen der Antifa’s uit.
Rond een uur of vier zoemt rond dat burgemeester Van der Laan de Pegida-demonstratie laat ontbinden. En inderdaad, even later informeert de politie via een megafoon dat de demonstratie wordt beëindigd. Een voorvrouw van Pegida neemt ook een megafoon ter hand en roept haar mensen op vlaggen, buttons en andere uiterlijke kenmerken uit het zicht te houden ‘voor de eigen veiligheid’. De Pegida-aanhangers moeten namelijk worden afgevoerd omdat ze in feite omsingeld zijn. Begeleid door politiemotoren komen inderdaad GVB-bussen aanrijden. Een Pegida-voorman zegt door zijn megafoon dat hij de politie bedankt voor hun optreden, dat zij door hun bescherming hebben kunnen demonstreren. Het zal koren op de molen zijn van de Antifa’s die de politie al net zo uitjouwen als ‘de nazi’s van Pegida’.
De enige redenen dat de boel niet zwaarder escaleerde dan nu al het geval was, door de absurde tijds- en locatietoewijzing, is het optreden van de politie en de strakke manier waarop Pegida haar eigen mensen in de hand had. Hoewel er na het rabiate vorige optreden van de beweging, dat leidde tot een onderzoek van het OM naar de uitlatingen van spreekster Raffie Chohan, getwijfeld mag worden aan het niveau van de club, valt Pegida vandaag niets te verwijten. En met hun imago wordt vrolijk zelfspot bedreven: achter een bord ‘Tokkie Power’ is een jolige polonaise ingezet. Het zal veel media ontgaan zijn, want de illegale tegendemo absorbeert goeddeels al hun aandacht.
Mission accomplished voor Antifa. Wat ons brengt op de treurige conclusie van deze roerige middag op de Blauwbrug: kwalijk is het dat de mensen die onder de vlag van tolerantie en saamhorigheid zeggen tégen uitsluiting te opereren, anderen het recht ontzeggen om te demonstreren en hun mening te uiten. Met geweld en door het negeren van regels en afspraken. Dat het legale deel van de Antifa-bijeenkomst rustig verloopt, er is geen Pegidist te bekennen om de demo te verstoren, is strategisch slim. “Anti-pegida demonstratie rustig verlopen”, staat er dan beschaafd en naar waarheid in de kranten. Het grove mondsnoeren later zaterdagmiddag toont aan dat de vrees van Groot Wassink voor ‘hun boodschap van uitsluiting en haat, een bende die ons mooie, open, vrije, tolerante Amsterdam bedreigt’ alleen voor mensen geldt die links Amsterdam gemakzuchtig tot nazi’s bestempelt. De krantenkoppen: “Onrustige betoging van Pegida.”
