Een Nederlander betreedt de Noorse fjell, een bergachtig landschap met porties rotsen en grassen. Alfred Issendorf (Reinout Scholten van Aschat, De Heineken Ontvoering) wil geoloog worden, net als zijn overleden vader. Als hij zijn these kan bewijzen, wacht hem eeuwige roem. Want wat nou als die gaten in de fjell niet door ijs zijn veroorzaakt, maar door meteorietinslagen? Maar al snel blijkt deze houterige Hollander niet op zijn plek ten noorden van de poolcirkel.
Disclaimer: Recensent Ruud heeft twee jaar eerder Nooit meer slapen van W.F. Hermans gelezen, het boek waarop deze film is gebaseerd. Hij respecteert de literaire status van de roman, maar heeft er verder weinig mee.
Beyond Sleep was dit jaar openingsfilm op het Internationaal Film Festival Rotterdam (IFFR). Het is een ambitieuze taak die Boudewijn Koole (Kauwboy) op zich nam. En een ondankbare, want hoe kun je een literaire klassieker goed verfilmd krijgen? Dat kun je bijna alleen maar fout doen voor zowel fans als haters. Maar je moet het deze jonge held nageven: hij maakt zich er goed vanaf. Hij weet zich goed aan het boek te houden en toch zijn eigen accenten aan te brengen.
Een groot verschil is de vertelwijze. Hermans sprak in zijn roman vanuit de innerlijke belevingswereld van Alfred. In deze bewerking had Koole die kunnen weergeven met voiceovers, maar hij houdt het bij beelden. De geologiestudent klungelt zich een weg door het landschap. De enige, spaarzame voiceovers zijn herinneringen. Toch is er een elegante oplossing gevonden om Alfreds gedachten te verwoorden: soms praat hij in zichzelf.
De casting van de hoofdpersoon is een grote verdienste van de makers. Zijn houterige Engels is overtuigend en hij vergoot zijn rol als buitenstaander schitterend uit. Vooral manier waarop hij tegen zichzelf mompelt past perfect: bijna kinderlijk. Alfred wordt er extra kwetsbaar van.
En wie had kunnen denken dat Scholten van Aschat een talent had voor slapstick? Sommige momenten zit Alfred in een diep dal van lulligheid, en flikt hij toch iets om het erger te maken. Hij glipt van een rots, laat zijn kompas in een spleet vallen. De komische timing waarmee dat gebeurt, verzacht de situatie en maakt het extra gemakkelijk om je met de hoofdpersoon te identificeren.
Het zijn van die kleine momenten waar de film het moet doen. In Nooit meer slapen gebeurde eigenlijk al bar weinig, Beyond Sleep neemt geen risico om het verhaal uitgebreider te maken. Het verhaal is eerder afgeslankt, tot alleen dat wat er op de fjell gebeurt. Maar waar het boek ronduit vervelend was, is de film slechts op momenten best saai. En dat is een verdienste.
Beyond Sleep heeft niet de rauwheid van Kauwboy, waarmee Koole flink in de prijzen viel. Het is ook geen groots gelikt epos. Het zit ertussenin. En dat wringt uiteindelijk ook wel een beetje. Eigenlijk laat de regisseur hiermee zien wat hij in potentie kan, zonder het in de film zelf waar te maken. Volgende keer beter, dat is zeker.
