Het is een traditie die niet gemakkelijk in de openbaarheid komt, omdat iedereen er belang bij heeft erover te zwijgen: speciale lunches voor journalisten georganiseerd door de Europese Commissie. Voor veel journalisten is de EU een ingewikkeld thema en wat is er dus handiger journalisten een handje te helpen bij het vergaren van informatie over Europese thema’s? Anders staan er allerlei onwaarheden over de EU in de krant en dat wil natuurlijk niemand. Vooral de Europese Commissie niet. En dus hebben zij er alle belang bij dit soort lunches te organiseren.
Of de Europese Commissie wil dat burgers weten dat journalisten bij een broodje gebriefd worden, is minder duidelijk. Het is niet verboden te schrijven dat deze maandelijkse lunches bestaan, maar er geldt wel een “Nieuwspoortcode”, vernoemd naar de plaats waar de lunches plaatsvinden. De kern van deze regel is dat journalisten de informatie wel mogen gebruiken maar niet mogen onthullen hoe ze aan de informatie kwamen en wie ze die informatie verstrekte. Een verslag dat vorige week op ThePostOnline stond is eigenlijk tegen de regels.
De Europese Commissie zou het verwijt kunnen krijgen dat ze journalisten partijdige informatie verstrekt – de inhoud blijft immers binnenskamers – en dus moeten deze lunches buiten het gezichtsveld van burgers blijven. Dit mogelijke verwijt is niet alleen schadelijk voor de Commissie, maar ook voor de journalistiek: journalisten kunnen het verwijt krijgen zich te laten fêteren, niet zelf op onderzoek uit te gaan en wellicht zelfs Europese agitprop te verspreiden. Met dat fêteren valt het overigens wel mee: de broodjes waren vorige week al snel op.
Die Europese agitprop is een belangrijker probleem. Vorige week sprak een wetenschapper uitgebreid over het Europees Semester, een systeem om economisch beleid binnen de EU op elkaar af te stemmen. Hij noemde allerlei discussies over dit semester, behalve degene die de burger het meest interesseert: wat is het nut van dit hele systeem en hoe wenselijk is dit eigenlijk? Is er afdoende democratische controle of moeten we zo snel mogelijk van dit systeem af? Dit zijn geen vragen die de Europese Commissie bij haar lunches graag bediscussieerd ziet.
De sprekersselectie is al net zo: een wetenschapper die het Europees Semester onderzoekt zal niet zeggen dat dit hele systeem grote onzin is, hooguit dat het beter kan. De aanwezige politici zijn allen eurofiel, al toonde Paul Tang zich wel erg kritisch over het Europees Semester. Toch zegt ook hij niet dat dit systeem van tafel moet. Bij een eerdere perslunch over het Oekraïne-verdrag zaten twee politici van eurofiele partijen aan tafel. Eurosceptische of eurokritische politici zijn nergens te bekennen, al kan het zijn dat SP’ers en PVV’ers betere dingen te doen hebben.
Het gekste is: er is inhoudelijk geen enkele reden voor al deze vertrouwelijkheid. Bij de perslunch over het Oekraïne-verdrag horen we alleen informatie die al openbaar bekend was en dat geldt ook voor de perslunch over het Europees Semester. Toch zitten hier journalisten van allerlei grote media. Bijna alle belangrijke nieuwsmedia waren bij één van deze lunches aanwezig.
De stompzinnigheid van de vertrouwelijkheid wordt goed geïllustreerd na afloop van de perslunch over het Oekraïne-verdrag. Uw verslaggever schreef slaafs op dat er “een Europarlementariër” aanwezig was. Bij de Nieuwspoortcode mag je immers niet opschrijven wie het betreft. Enkele weken later vroeg de voorlichter van dezelfde Europarlementariër vol verbazing waarom ik niet gewoon had geschreven dat het Bas Eickhout was. In de EU kennen ze veel geheimzinnigheid, maar deze lunches slaan alles.
En zo doet iedereen mee met een praktijk waar je eigenlijk niet aan mee moet doen. Journalisten moeten zelf lezen wat er in het associatieverdrag met Oekraïne staat en moeten zelf uitzoeken wat het Europees Semester is. Dat heet onafhankelijke verslaggeving. De reden om toch naar deze lunches te gaan laat zich raden: EU-verslaggeving is impopulair en duur terwijl er heel veel kwesties verslagen moeten worden. Dan is overzichtelijke uitleg welkom. Journalisten zijn immers “kritisch genoeg” om door een mogelijk partijdig verhaal heen te prikken, nietwaar?
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Waar mogelijk is in dit artikel de Nieuwspoortcode gehanteerd.
