“Zo’n persconferentie is net een verjaardagsfeestje”, zegt de PvdA-voorlichter: “je weet nooit hoeveel mensen er komen”. De immense perszaal van het Europees Parlement is vrijwel leeg, terwijl over een paar minuten een persconferentie begint van PvdA-Europarlementariër Kati Piri. In de zaal passen meer dan honderd journalisten en hoewel het moeilijk voorstelbaar is dat deze ooit vol zit, maakt het handjevol aanwezigen een treurige indruk. “Misschien kijken veel mensen naar de livestream”, zegt de voorlichter nog, die meteen toegeeft dat daar geen cijfers van zijn.
Dan komt Piri binnen. Direct blijkt er weer eens een probleem te zijn met het Europees Parlement: er is altijd veel uitleg nodig. Piri is rapporteur voor Turkije: een functie waarbij ze jaarlijks een rapport schrijft over hoe het land ervoor staat. Turkije is kandidaat-lidstaat en zou dus vorderingen moeten maken op bijvoorbeeld het terrein van mensenrechten en democratie. Het Europees Parlement neemt op basis van Piri’s rapport een standpunt in. Vandaag is voor het eerst over dit rapport gesproken.
De persconferentie duurt precies een kwartier. Piri geeft een korte toelichting, waarna de journalisten vragen mogen stellen. Dat zijn er inmiddels maximaal tien: het is niet van iedereen in de zaal even duidelijk of men journalist is. Piri benadrukt dat ze het niet alleen over de vluchtelingencrisis wil hebben maar juist breder wil kijken: hoe staat Turkije er als land voor? Volgens Piri mogen we niet zwijgen over de toestand in de kandidaat-lidstaat: er is nauwelijks sprake van vooruitgang en op sommige punten is de situatie zelfs ronduit verslechterd. EU-lidmaatschap is verder weg dan ooit.
Zo zijn er twee dagen voor de EU-top over Turkije twee journalisten gearresteerd die vanwege hun werk een levenslange gevangenisstraf kunnen krijgen. Piri maakt zich tevens zorgen over het stoppen van het Koerdisch vredesproces en meldt dat 400.000 mensen uit Zuid-Oost Turkije binnen het land op de vlucht zijn geslagen. Tegelijk prijst Piri Turkije dat er twee en een half miljoen Syriërs worden opgevangen. Ze weet dat er inmiddels twaalf Turkse steden zijn waar meer Syriërs wonen dan oorspronkelijke bewoners.
Piri bekritiseert dat de EU-lidstaten momenteel alleen nog maar geïnteresseerd zijn in de vraag wanneer vluchtelingen teruggestuurd kunnen worden en in welke aantallen. Maar oh wat een ironie: dat is ook het belangrijkste thema waar journalisten vragen over stellen. Rik Winkel van het Financieele Dagblad wil weten of het door Piri’s rapport moeilijker is geworden vluchtelingen terug te sturen naar Turkije. Ook mag ze reageren op het plan-Samsom. Ook al over terugsturen.
Uit Piri’s antwoorden blijkt enorme kennis: de precieze situatie van Syrische vluchtelingen en andere ontheemden in Turkije, de problemen die deze mensen ondervinden, de rechten die ze wel en niet hebben, Piri schudt het allemaal moeiteloos uit haar mouw. Maar “spannend” wordt het niet: Piri spreekt zich niet uit tegen het plan-Samsom, maar meldt meteen dat Turkije momenteel nog niet veilig genoeg is om vluchtelingen terug te sturen. In een tijd van politiek van harde woorden, is die genuanceerde mening “saai”.
Een journalist doet nog een poging het spannender te maken: is het misschien zo dat de 400.000 ontheemden in Turkije ook naar de EU gaan komen? Piri ontkent dat en probeert nogmaals haar bredere verhaal uit te venten: de EU moet zich uitspreken over alle misstanden in Turkije en opkomen voor zaken als democratie en persvrijheid. Je moet volgens Piri niet alleen maar kijken naar vluchtelingen die naar de EU komen. De 400.000 ontheemden komen nu weliswaar niet naar de EU, maar dat kan veranderen als de algehele situatie in Turkije niet verbetert.
Nog meer ironie: Piri heeft van alle Nederlanders in het Europees Parlement de belangrijkste functie. Toch is er een typisch EU-probleem: populair zal ze er niet mee worden. Piri hanteert een lange termijnperspectief en is niet uit op snel scoren met harde uitspraken. Haar rapporteurschap lijkt bovendien doelloos want Turkije luistert niet en lidmaatschap lijkt sowieso niet dichterbij te komen. Veel redenen om ermee te stoppen dus.
De reden om door te gaan is dat Erdogan wel wat tegenspraak kan gebruiken. Maar of iemand dat belangrijk vindt nu er vluchtelingen teruggestuurd moeten worden?
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land.
