Het meest verbazingwekkende aan de creaties van de Amerikaanse Stanley broers uit Massachusetts is dat hun merk het ondanks de archaïsche aandrijving op stoom tot 1927 uithield. Zelf verkochten de broers hun aandelen in de Stanley Motor Carriage Company in 1917, maar de auto’s bleven Stanley Steamers.
Je zou verwachten dat de massageproduceerde, goedkope en betrouwbare T-Ford de waterdampaandrijving na 1908 wel de das omdeed. Toch verkocht de tweeling Francis en Freelan Stanley in het jaar waarin ze hun bedrijf van de hand deden vijfhonderd auto’s op heet water. Hun eerste was van 1897.
‘Stokers’ bok. Tekst: “Dampffest auf der Zeche Hannover (Industriemuseum) in Bochum. Stanley Typ 72, Baujahr 1911. Dieser sportliche Roadster wurde in einer Kleinserie von 25 Exemplaren von April bis August 1911 produziert” (foto: wiki commons, upload van Norbert Schnitzler -waar meer)
Boiler in 1924 Model 740 Stanley (foto: wiki commons, upload van Liftarn)
1908 Stanley Steamer Model K Semi Race. Constructie: staal (goed) en hout (slecht). Gewicht: 680 kilo. Motor: 26 inch boiler met drievoudige kerosinebrander. Vermogen: 30 pk. Versnellingsbak: geen. Topsnelheid: 96 km/u (foto: wiki, upload van Jagvar).
Misschien was het succes te danken aan de angst voor het nieuwe, wat de benzinemotor voor velen nog was. Dus sloeg de slogan Power, correctly generated, correctly controlled, correctly applied redelijk aan. Zeker als het ‘combustion’ verbrandingsproces van benzinemotoren door de Stanley stoomfanatici als explosief werd voorgesteld. Iets waar Hollywood nog steeds van overtuigd is. Nu stookten de Stanley’s hun boilers aanvankelijk ook op benzine (later kerosine of mengsels), maar soit.
Wat de Stanley Steamers eveneens cool maakten, was hun ‘Rocket‘ 205,5 km/u landsnelheidsrecord van 1906, dat zelfs tot 2009 standhield. Althans, voor stoomdingen*. Het 200+ schichtige werd een sterk verkoopargument. In tegenstelling tot het starten van de motor met lucifers. Of als je haast had, iets minder subtiel met een snijbrander. Ten opzichte van een elektrische startmotor (vanaf 1912) toch wat omslachtig.
Tekst: Stanley Steamer 30 HP Mountain Wagon 12-Plätzer (1912-1914) aufgenommen bei der 12. Deutsche Dampf Automobil Fahrt “Dampf in Melle” (foto: wiki commons, upload van Olaf Kosinsky)
Tekst: Dampffest auf der Zeche Hannover (Industriemuseum) in Bochum. Stanley Typ 735B, Baujahr 1921. Dieses Modell war der meistproduzierte Stanley, hatte 7 Sitze, 200 km Reichweite und kostete neu 2800 $ (foto: wiki commons, upload van Norbert Schnitzler)
Wat evenmin hielp was het waterverbruik. Naast het brandstofverbruik moest aanvankelijk rekening worden gehouden met een verbruik van een gallon water per gereden mijl (twee als je zuinig was). Later met het stoom recycelende gebruik van condensers verbeterde het bereik per gallon tot tien mijl. De stoommachinerie werd er voor een gegeven vermogen in tegenstelling tot de zich rap ontwikkelende benzinemotor ook nauwelijks lichter op. Al met al waren dit nagels aan de doodskist van de soort, en raakten stoomcontrapties in vergetelheid.
* Uiteraard waren het de Britten, altijd gek op- en met heet water spul, die het record braken. Voor zolang dit duurt.
Jay’s Garage
WTF?
Titelfoto: 1908 Stanley Steamer Model K tijdens 2009 Newport Hill Climb (foto: wiki commons, upload van Huw Williams)
