De Britse regering en de andere lidstaten van de EU sloten dit weekeinde een deal over het lidmaatschap van Groot-Brittannië. In juni wordt een referendum gehouden over deze afspraken. De meest prominente eurosceptici als Nigel Farage zijn voor een Brexit: een vertrek van Groot-Brittannië uit de EU en zullen dus zeker tegen de Cameron-deal stemmen. Maar geldt dat voor alle eurosceptici? Vorige week konden we in Brussel leren dat dat geenszins het geval is. Er bestaat ook een gematigder geluid.
Afgelopen week werd in het Renaissance Hotel in Brussel een rapport over de Brexit gepresenteerd door de denktank New Direction. Deze denktank is gelieerd aan de Britse Conservatieven van premier Cameron. Het rapport probeerde een aantal dagen vóór de Cameron-deal een beeld te geven van de economische effecten van een Brexit. Het rapport laat zich gemakkelijk samenvatten: volgens de denktank heeft een Brexit géén gevolgen voor de handel tussen Groot-Brittannië en andere EU-landen. Handel is dus geen reden om voor of tegen de Brexit te stemmen.
New Direction laat een enorm panel uitrukken om het rapport vanuit allerlei perspectieven te becommentariëren. Maar zoals altijd hebben alle aanwezigen dezelfde mening. Hier wemelt het van de Europarlementariërs van de zogeheten ECR-fractie, de fractie van Conservatieven en Hervormers, die in 2009 startte onder leiding van de Britse Conservatieven. De ECR-fractie is relatief gezien een succes: deze relatief eurokritische fractie is sinds 2014 de derde in het Europees Parlement, al is hij meer dan de helft kleiner dan de nummers een en twee.
Er komt een Ierse oud-minister aan het woord en Europarlementariërs uit Duitsland, Groot-Brittannië, Spanje en Polen. Ze zijn allemaal van partijen die bij ECR zijn aangesloten. De boodschap van alle sprekers is opmerkelijk eenduidig en goed op elkaar afgestemd: ze hebben veel kritiek op de EU, willen fundamentele hervormingen en géén Brexit, ondanks dat er een rapport ligt waaruit blijkt dat dat voor de handel niet uitmaakt.
Het rapport is niet “pro-Brexit”, benadrukt de eerste spreker. Het rapport moet vooral aan investeerders duidelijk maken dat ze zich geen zorgen hoeven te maken over het aanstaande Britse referendum. Of er een Brexit komt of niet, de handel zal blijven. Voor het gematigd eurosceptische publiek in de zaal is dit een volstrekt logische boodschap: Groot-Brittannië handelt immers ook met China en de VS. Bij een Brexit kan dat dus ook nog steeds met de EU.
Maar bij nader inzien is deze boodschap niet zo logisch. De Ierse oud-minister Roche gaat in op het feit dat een Brexit de positie van Ierland in de EU verzwakt. Meerdere sprekers hebben een hekel aan de standaardisering, harmonisatie en centralisering die de EU heeft gebracht. Dit alles staat tegenover subsidiariteit, soevereiniteit en concurrentie. Maar als dat zo is, moet de handel tussen Groot-Brittannië en de EU bij een Brexit substantieel stijgen. Maar dat voorspelt dit rapport niet.
De Spaanse Europarlementariër praat over “een verbouwing van de EU” in plaats van afbraak. Een Deense collega zegt hem dat na: er moeten grote hervormingen komen zoals het nationaliseren van migratiebeleid, het verhinderen dat migrerende burgers meteen de sociale rechten van hun aankomstland krijgen en er moet een echte rode kaart voor nationale parlementen komen. De Cameron-agenda dus. De Deen: “Deze Britse eisen zijn voor alle landen van de EU wenselijk”.
De Poolse Europarlementariër legt de vinger op de zere plek: een Brexit zal de machtsverhoudingen binnen de EU doen veranderen en dat is een ware ramp voor eurosceptici die achterblijven in de EU. Zo wordt de verdeeldheid in het eurosceptische kamp goed zichtbaar: Nigel Farage en Geert Wilders willen hun land uit de EU, maar anderen zien dat hun land niet uit de EU zal stappen en willen daarom dat er zoveel mogelijk sceptische geluiden aanwezig blijven. Geen Brexit dus.
Grote kans dus dat eurosceptici buiten Groot-Brittannië tegen een Brexit zijn. Of dat electoraal in Groot-Brittannië zelf wat uitmaakt, staat natuurlijk nog te bezien.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land.
