Ruud Lubbers, ‘mister duurzaam’, voerde tussen 2005 en 2010 met succes een lobby voor de bouw van nieuwe kolencentrales. Hij was toen voorman van de kolenindustrie in de Rotterdamse haven. Diederik Samsom, voormalig Greenpeace-activist, was in die tijd de grootste pleitbezorger van deze nieuwe kolencentrales in de Tweede Kamer. Samen met Jesse Klaver presenteerde hij in november 2015 een plan om diezelfde kolencentrales weer te sluiten.
In 2009 was er in Nederland een overschot aan energieproductie. Normaal gesproken zouden er dus geen nieuwe kolencentrales zijn gebouwd. De bestaande kolencentrales zouden zelfs op termijn worden gesloten. Dat zou het einde hebben betekend van de kolenindustrie in Nederland.
Er was echter een probleem dat letterlijk roet in het eten gooide: het Europese milieubeleid. Volgens dit beleid moest de CO2 uitstoot in 2020 met twintig procent zijn verminderd. Het was onmogelijk om dit te halen met de installatie van werkelijk schone energie-opwekking zoals zonne-energie of windenergie. De enige manier om deze reductie te verkrijgen was om geproduceerde CO2 op te vangen en ondergronds op te slaan.
Daarvoor waren bronnen nodig, die op één punt een grote hoeveelheid CO2 produceren. Het milieubeleid in Nederland van de afgelopen decennia was echter zo succesvol geweest, dat dit soort CO2-bronnen al lang waren opgeruimd. De enige manier om geconcentreerd CO2 af te vangen was om weer nieuwe CO2-bronnen te creëren. En precies daar bracht de kolenindustrie uitkomst.
De Europese Unie had 180 miljoen euro aan subsidies klaarstaan voor dit project. De Nederlandse overheid deed daar nog eens 130 miljoen euro bij. Daarom werd een publiek-private samenwerking opgezet om deze subsidies binnen te halen. Om geen argwaan te wekken met een duidelijk kolenproject werd een ‘groene’ organisatie opgericht, het ‘Rotterdam Climate Initiative‘ (RCI). Door naast het initiatief voor de bouw van kolencentrales en de afvang en opslag van CO2 een aantal kleine milieuprojecten in deze organisatie onder te brengen kreeg zij een groen imago.
Oud-premier Ruud Lubbers was de ideale voorzitter van dit RCI en speelde zijn rol met verve. Hij had enerzijds invloed in de politieke wereld en had anderzijds een groen imago, waardoor hij mogelijke kritiek gemakkelijk van zich af kon werpen.
Zijn kompaan Diederik Samsom was in die tijd woordvoerder milieu voor de PvdA, regeringspartij in het kabinet Balkenende IV. Samsom speelde in de Tweede kamer de sleutelrol om het kolenproject door te laten gaan.
Dankzij het verzet in Barendrecht tegen de ondergrondse opslag van CO2 is dit deel van het project uiteindelijk niet doorgegaan. Het doel van de kolenmissie van Ruud Lubbers en Diederik Samsom is echter geslaagd: de kolencentrales zijn gebouwd en de kolenindustrie kan weer jaren vooruit in Nederland. Een ‘groen’ project van ‘mister Duurzaam’ en een Greenpeace-activist heeft geleid tot een ‘zwarte’ uitkomst.
Diederik Samsom bewijst daarnaast dat hij niet schroomt om investeringen met belastinggeld te doen in 2009 om in 2015 te bepleiten diezelfde investeringen weer de nek om te draaien. Een duidelijker voorbeeld van de verspilling van belastinggeld is moeilijk denkbaar.
