Het Europees Parlement vergadert woensdagmiddag over de deal van de Britse premier Cameron met de andere regeringsleiders om een vertrek van Groot-Brittannië uit de EU te voorkomen. Deze “Brexit” is het onderwerp van een referendum eind juni. Hoewel het debat in het Europees Parlement eigenlijk over alle conclusies van de Europese Raad van vorige week moet gaan – waar de Cameron-deal er maar een van is – gaat het toch vooral over de Brexit.
De vaste voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk, trapt af. Het was de moeilijkste EU-top tijdens zijn mandaat. De deal met Cameron komt er alleen als de Britten in de EU blijven, anders is die van tafel. De EU zal het besluit respecteren, maar een Brexit zou alleen maar kwalijke effecten hebben. De voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, valt Tusk bij. Cameron heeft het maximale gekregen wat hij kon krijgen en de lidstaten hebben het maximale gegeven.
Dan is het tijd voor de fractievoorzitters. De fracties komen op volgorde van grootte aan bod. Eerst spreekt Manfred Weber, voorzitter van de christendemocraten (EVP, met o.a. CDA). Er zijn volgens Weber heel veel problemen in de EU. Kloppen de prioriteiten dan wel om “over de Britse kinderbijslag” te praten? Het is wel goed dat er een resultaat is. De EVP zal meewerken aan het omzetten van de afspraken in wetgeving, als de Britten ja zeggen. Bij een nee wil Weber geen nieuwe onderhandelingen met Groot-Brittannië. Er is geen andere deal mogelijk dan deze.
Dan mag Gianni Pittella het woord voeren. Hij is fractievoorzitter van sociaaldemocraten (S&D, met o.a. PvdA). Ook hij wil geen Brexit. Groot-Brittannië is immers onderdeel van Europa en er is een gemeenschappelijke geschiedenis. Europa zou niet meer hetzelfde zijn zonder de Britten. Ook zou een Brexit de Britten zelf schaden. Pittella wil niet gegijzeld worden door de verdeeldheid over dit thema binnen de Britse Conservatieven. Er zijn nog wel andere zaken waar de EU zich mee bezig moet houden.
Het Europees Parlement kent de wonderlijke procedure dat een lid “een blauwe kaart” omhoog moet houden om een vraag te mogen stellen. Een onbekende Europarlementariër wil van Pittella weten of hij de afspraken met de Britten wil veranderen. Pittella wil vooraf niet zeggen wat zijn fractie vindt op het moment dat de afspraken met Cameron in wetgeving worden omgezet. Hij kijkt er welwillend naar. Dat zal critici niet geruststellen: Pittella vindt ook dat de Cameron-deal discriminatie kan bevorderen en EU-beginselen schaden.
De onbekende meneer Fox vertelt de mening van de Conservatieve fractie (ECR, met o.a. ChristenUnie en SGP). Dat Fox spreekt is vreemd, want fractievoorzitter Syed Kamall is in geen velden of wegen te bekennen, terwijl dit toch een belangrijk debat is. Guy Verhofstadt schampert enkele minuten later dat dat komt omdat Kamall tegen de Cameron-deal is en die dus niet wil verdedigen. Fox doet dat wel: Groot-Brittannië behoudt de gewenste status aparte en nu mag het Britse volk een oordeel vellen.
Fox gaat niet in op de uitnodiging van Europarlementariër Corbett om te vertellen hoe groot de verdeeldheid bij de Conservatieven is. Corbett moet zelf maar rond gaan vragen, zegt hij. Guy Verhofstadt van de liberalen (ALDE, met o.a. D66 en VVD) zegt dat het draait om de problemen van de Britse Conservatieven: “we weten niet wat de uitkomst van het referendum is, maar wel dat het geen goed resultaat oplevert voor de Tories”. De tegenstem van de Londense burgemeester Boris Johnson noemt hij pathetisch. Ook ALDE wil niet nogmaals onderhandelen als de Britten nee zeggen.
Gabi Zimmer van de “Verenigd Links” (linkser dan S&D) wil alleen over vluchtelingen praten: “dát is het drama wat zich voltrekt, niet het machtsspel van Boris Johnson”. In haar fractie (GUE/NGL) zitten onder andere SP en PvdD, maar omdat er geen fractiediscipline is, weten we niet of zij het met Zimmer eens zijn. Rebecca Harms van de Groenen (o.a. GroenLinks) hoopt dat deze discussie de Britten duidelijk zal maken wat de EU voor hen betekent. Zij bedoelt dat in positieve zin, maar vergeet dat het ook andersom kan zijn.
Nigel Farage van de eurosceptische EFDD (geen Nederlandse leden) roept dat het referendumtijd is. Er is een referendum in Nederland over Oekraïne, Victor Orban wil in Hongarije een referendum over vluchtelingenquota, Tsjechië wil een referendum over lidmaatschap en er is ook nog een Brits referendum. Cameron bereikte volgens Farage niks. Tusk zegt dat de afspraken met Cameron staan als een huis, maar in de praktijk kan het Europees Parlement ze wijzigen, weet Farage. Hij heeft gelijk: Pittella heeft dat immers net bewezen.
Europarlementariër Casa wil weten wat Farage gaat doen als er geen Brexit komt. Farage ziet dit referendum inderdaad als dé kans omdat “we anders wegzakken in een politieke unie”. Maar volgens Farage kiest Groot-Brittannië voor de Brexit en dan verdwijnen alle Britten uit het Europees Parlement. Tegen het lawaai van Farage kan Marine le Pen van het eveneens eurosceptische ENF (o.a. PVV) niet op. Haar theoretische verhaal over het terugdraaien van in het verleden gemaakte beslissingen slaat dood.
Le Pen heeft haar laatste woorden maar net uitgesproken, of ze loopt de zaal alweer uit. Ze is niet de enige. Inmiddels zijn bijna alle fractievoorzitters verdwenen: Weber, Verhofstadt, Zimmer, Harms en Farage hebben ook de benen genomen. Parlementsvoorzitter Schulz is inmiddels vervangen door een onbekende ondervoorzitter. Ook Juncker lijkt opgestapt. We moeten nu luisteren naar individuele leden van het Europees Parlement die iets willen zeggen. Dat is reglementair kennelijk niet tegen te houden. De weggelopen kopstukken suggereren dat dit het einde van het debat is.
Sophie in ’t Veld (D66) roept de Britten in het Engels op vooral in de EU te blijven. Of deze oproep in Groot-Brittannië gehoord wordt is niet duidelijk. Even later is Marcel de Graaff (PVV) aan de beurt. Volgens hem is er een flutakkoord gesloten waarmee Groot-Brittannië geen soevereiniteit terugkrijgt. Het Britse referendum is een historische kans. In Nederland wil 53 procent van de bevolking een Nexit-referendum. “Schrijf dat nu uit!” roept De Graaff stellig. Het debat ging hier natuurlijk helemaal niet over, maar nu kan de PVV dat filmpje ten minste op YouTube zetten.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land.
