Door de vluchtelingencrisis, een mogelijke Brexit en een Oekraïne-referendum denken sommigen dat de EU op haar laatste benen loopt, maar in Brussel is daar niets van te merken. Lobbyisten zijn een voorbeeld. Of burgers en journalisten nu debatteren over een Brexit of niet, de Brusselse lobbyindustrie werkt – alsof er niets aan de hand is – verder aan grote Europese bouwwerken.
Een voorbeeld is een recente sessie bij ECIPE: het European Centre for International Political Economy. ‘Centre’ klinkt heel neutraal en ECIPE noemt zichzelf ‘een denktank’, maar het verschil met een lobbykantoor is niet echt duidelijk. Het enige verschil is dat de doelstelling van ECIPE algemener is en er geen directe klanten zijn. De folders in de hal laten meteen zien wat we hier kunnen verwachten: dit is een club die meer handel wil. Een rapport suggereert dat handelsverdrag TTIP tussen de EU en de VS goed is voor de gezondheidszorg.
Een man in een ruitjespak neemt het woord. Er zijn structurele problemen in de interne markt, zegt hij bezorgd. “Dit is een grote frustratie van ECIPE.” Daarom is de denktank een groot project gestart met de naam Five Freedoms. ECIPE komt met rapporten en ideeën hierover. Ze hopen dat dit een zetje in de goede richting geeft, houdt de man de tientallen aanwezigen voor.
“Wat is er mis met de interne markt?” vraagt de slide aan de zaal. Het eenvoudige antwoord is dat de interne markt helemaal niet bestaat, zegt de man. Er hangt een grote kaart aan de muur die de EU niet voorstelt: ook IJsland, Noorwegen en Zwitserland horen bij deze markt, lijkt de kaart uit te drukken. De landen op de Balkan die niet tot de EU behoren zijn weggelaten. Die zijn kennelijk niet nodig voor de handel en ook niet om de kaart van Europa te kunnen herkennen.
Een brunette van rond de dertig vertelt in Oost-Europees Engels wat de problemen zijn. Er zijn natuurlijk wel successen, meldt ze, maar vandaag praten we alleen over de problemen. Er is consensus onder economen dat de interne markt niet genoeg oplevert! Er is geen sprake van prijsconvergentie en de productiviteit is ook niet verbeterd. Tussen staten in de VS is veel meer handel dan tussen lidstaten van de EU. De interne markt begon ooit goed, maar nu ligt het project stil, is de boodschap. Een hoop figuren illustreren het argument.
ECIPE probeert ons vervolgens een ingewikkelde probleemanalyse te presenteren. Er zijn geen instituties die de interne markt ondersteunen. Er moet een markt zijn die centraal wordt gebouwd en dat is bij de huidige interne markt nooit gebeurd. Er wordt in de EU wel over regels besloten, maar ze worden niet door de lidstaten ingevoerd en daar wordt wel over geklaagd maar dat duurt allemaal te lang en is te duur. Regels zijn complex, conflicterend en excessief geworden, meldt de brunette.
Toch is de ingewikkelde probleemanalyse niet zo heel ingewikkeld: de EU moet het voortouw nemen en de lidstaten moeten dat steunen om de interne markt vanaf de grond opnieuw goed op te bouwen. De brunette kijkt inmiddels alsof het om wereldbedreigende zaken gaat. Uw verslaggever vraagt zich af of er iemand is die echt last heeft al deze problemen. De brunette herhaalt nog maar eens de algemene stelling dat consumenten en bedrijven last hebben van dit fenomeen. Toch concretiseert ze niet hoe het dan wel moet.
De aanwezige lobbyisten begrijpen heel goed wat ECIPE bedoelt. Er zijn ‘adequate marktinstituties’ nodig. Er moet een ‘fundamental rethink‘ komen. Het enige probleem is dat politici deze beslissingen moeten nemen en daar is geen draagvlak voor: we leven in een tijd van ‘nationalisering’, klinkt het. “De status quo is ook geen optie meer”, probeert de lobbyist nog: “Als je een vaardig politiek leider bent, kun je de noodzaak hiervan communiceren, dan kan dit gerealiseerd worden.”
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Chris is momenteel op zoek naar Nederlanders in Brussel.
