De plaats is niet willekeurig: de aftrap van de SP-referendumcampagne vindt zaterdag plaats op het Amsterdamse Kattenburgerplein. Dit plein ligt tegenover de ingang van het Scheepvaartmuseum waar veel bijeenkomsten rond het Nederlands EU-voorzitterschap plaatsvinden. Een honderdtal meters verderop is het Marineterrein wat eveneens een half jaar dienstdoet als ontvangstgelegenheid. Voor een anti-EU-campagne kan deze plaats niet toevallig zijn, maar bij de SP refereert niemand eraan.
Erg druk is het niet, tien minuten voor aanvang. Er staat een handjevol SP’ers met elkaar te praten en de belangrijkste SP-coryfeeën zijn in geen velden of wegen te bekennen. Uw verslaggever vraagt zich af of hij misschien een uur te vroeg is. Pas klokslag twaalf uur verschijnen meer SP’ers en komen ook de SP-coryfeeën aangelopen: Kamerleden Harry van Bommel en Ronald van Raak en Europarlementariërs Dennis de Jong en Anne-Marie Mineur. In totaal staan er bij de start een kleine honderd mensen.
Harry van Bommel is prominent aanwezig om de aanwezigen te enthousiasmeren. “Er is veel interesse in dit referendum”, meldt hij. Er zijn allerlei peilingen die laten zien dat het nee-kamp gaat winnen, terwijl de campagne nog moet starten. Een peiling van het Eindhovens Dagblad laat volgens Van Bommel zien dat 93 procent van de mensen uit die regio gaat stemmen. Een immense tegenstelling met de uitspraak van verschillende aanwezigen dat dit associatieverdrag “niet hun favoriete onderwerp” is.
Van Bommel houdt een kritisch verhaal. Oekraïne is een verdeeld land en volgens hem moeten de spanningen daar niet verder worden aangewakkerd. Het is volgens hem een illusie dat corruptie met dit verdrag wordt bestreden. Er zal straks Europees geld naar Oekraïne gaan en niets is volgens Van Bommel zo corrumperend als dat. De SP wil solidair zijn met gewone Oekraïners en daarvoor is dit verdrag niet nodig. De SP heeft daarom 8.000 posters, 800.000 flyers en 500.000 krantjes laten drukken.
Dan onthult Van Bommel de leus die al de hele tijd onder het podium hing. De SP wil “3 x Nee”, want dat is “Beter voor Nederland”, “Beter voor Oekraïne” en “Beter voor Europa”. Daarna gaat Bob Fosko het SP-campagnelied zingen, vertelt een hoogleraar over de nadelen van het verdrag, mag een mevrouw van Transnational Institute vertellen waarom het verdrag niet deugt en interviewt Van Bommel een Oekraïense Nederlander die tegen het verdrag is. Deze Elena komt – verrassenderwijs – uit Donetsk, de regio waar men het sterkst op Rusland is gericht.
Het is een patroon bij EU-thema’s: er is flinke overdrijving nodig. De mevrouw van Transnational Institute meldt dat er grote winsten in Oekraïne te behalen zijn en dat het bedrijfsleven al staat te trappelen erheen te gaan. Hoe zich dit verhoudt tot de observatie dat multinationals als IKEA het corrupte land mijden als de pest wordt niet duidelijk. Een jongen van de SP-jeugd suggereert dat Oekraïne een land vol rechtsextremisten is. Waarom deze hoogleraar zijn reputatie in de waagschaal stelt door dit “feit” te verzwijgen, blijft onduidelijk.
Zo komen we bij de strategie om dit referendum tot een succes te maken. De EU maakt alleen kleine stapjes. De interne markt wordt met dit verdrag groter met een gebied met de economische waarde van de provincie Noord-Holland. Als je tegen neoliberalisme bent – zoals de SP – is het logisch tegen dit verdrag te zijn. Maar je kunt niet volhouden dat het vanuit Nederlands perspectief veel verschil maakt. Dat geldt ook voor het idee dat dit verdrag de relatie van Oekraïne en Rusland abrupt heeft verslechterd. Dit verdrag is een klein stapje in een lange, moeizame geschiedenis.
Een deel van de aanwezige SP’ers geeft dat ook ruiterlijk toe. Maar als we het verdrag terugbrengen tot reële proporties gaat geen voor- of tegenstander stemmen, laat staan dat de SP honderd mensen bij elkaar krijgt voor deze campagne-aftrap. Zelfs mét overdrijving is het moeilijk de SP’ers aan het flyeren te krijgen. Na de manifestatie “trekt de SP drie wijken in” zegt de man op het podium. Maar onder de meute zijn er smoesjes te over om “dit uurtje” aan iets anders te besteden. Op zijn thuisreis ziet uw verslaggever zes SP’ers op een terras plaatsnemen.
Zo leren we: ook bij de SP is men erg overtuigd van het belang van dit referendum en de immense gevolgen van dit verdrag.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Chris is momenteel op zoek naar Nederlanders in Brussel.
