Eind februari verscheen een artikel van mij in het prachtige Hollands Maandblad. Woensdag was het deels online leesbaar en zaterdag lag het in de betere boekhandel. In mijn artikel staat in grote lijnen dat Hans Goedkoop de in 1994 begonnen Renate Rubinsteinbiografie waarschijnlijk nooit zal afmaken omdat hij in 2009 de opdracht en de bijbehorende subsidie al had teruggegeven aan het Fonds voor Bijzondere journalistiek.
De grote, beroemde, onkreukbare Hans Goedkoop van de televisie. De man die in 2016 op tournee door Nederland vertelt over de (niet) totstandkoming van de Rubinsteinbiografie en het dan vijfentwintig minuten aaneengesloten over Herman Heijermans heeft. Om aan te tonen dat hij het biografieschrijven wel kan, maar nu gewoon niet even doet. Zijn andere werk heeft altijd strakke deadlines snapt u?
Die zaterdag hield ik de journaals scherp in de gaten en zondagochtend zat ik op tijd klaar voor Wim Brands’ Boeken. Dat had niet gehoeven. Maar goed, het was weekend, de redacties zouden wellicht wat trager zijn. Maandag zou de bom wel barsten. Dus DWDD gekeken, RTL Late Night, Pauw.
Niks.
Dinsdag idem.
Woensdag verscheen een artikel op de site van Reinjan Mulder. Dat artikel kreeg op zijn Facebook-pagina erg veel respons en zonder zijn artikel was het mijne in een diep gat gevallen.
Ik realiseerde me dat 25 jaar biografieloos dood voor de meeste programma’ s geen nieuwswaarde had en ben toen zelf de redacties maar afgelopen, met het artikel, uitleg en bewijs. Weer afwachten. Niks. Nog een week later het Jeroen Pauw maar zelf in zijn hand gegeven en gezegd dat ik helemaal uit Deventer was gekomen om het hem te geven. Niks.
Op dat moment begreep ik dat Renate misschien wel voor altijd dood is. Biografieloos verdwenen. Voor altijd verzonken in Renate Dorresteins bibliografie, leven en ziekte. In een wereld waar zij iedere dag een stukje zou moeten schrijven over Syrië, onthoofdingen, de staat van Europa, hoe we moeten voorkomen fout te zijn, hoe we aan de buitengrenzen met de vluchtelingen omgaan, over de opkomst van extreemrechts, over Charlie, over Bataclan, over de Hypercacher, over de integratie, over de klimaatsveranderingen, over de ellende in de zorg en het onderwijs en over haar katten natuurlijk hebben we haar stem vandaag harder nodig dan ooit.
Soms speelt het leven grappige spelletjes en het toeval wil dat de grote Hans afgelopen vrijdag een lezing gaf over Renate “Rubesntein” in de Openbare bibliotheek Deventer. Ik ben daar opgegroeid. Ik las daar mijn Renate-stukjes in de leesmuur, ik leende daar haar boeken, ik kopieerde daar de artikelen uit de knipselkrant.
De avond was georganiseerd door een bevriend antiquaar. Aan de ene kant was ik blij dat het een thuiswedstrijd zou worden, aan de andere kant wilde ik het feestje niet versjteren. Dus gewapend met artikel en toegangskaartjes was ik vast van plan hem discreet, na afloop, om een reactie te vragen. Ik wist dat hij inmiddels op de hoogte was van mijn artikel.
Het is er niet van gekomen. Ik had mijn woede niet onder controle dus ben ik weggegaan. Hans sprak kil en zakelijk over Renate. Leek het grappig te vinden dat hij er al meer dan 15 jaar over doet (in het echt meer dan 22 jaar, iets minder grappig). Denkt dat ze 60 is geworden. (61.) Verdeelt haar leven in de eerste onsamenhangende 45 jaar en de laatste 15 waarin ze eindelijk een beetje een lijn had gevonden en zoekt daar teksten bij.
Hij maakt gruwelijk misbruik van het feit dat ze dood is en geen kinderen heeft om haar te verdedigen. Neemt letterlijk dat ze in de oorlog alleen aan de jongens dacht. Vergeet voor het gemak haar belangrijkste autobiografische stuk: “Niet de woorden maar de stem”.
Natuurlijk hoopte ze dat de grote mensen gelijk hadden, dat haar vader terug zou komen, maar ze wist van dat meisje Laura over het lot van de joden. Vergeet het bidden tegen beter weten in. Vergeet de appelkoek die ze naar haar vader heeft proberen te brengen toen hij in die gevangen zat in Scheveningen, vergeet het lekkers die ze in een doos spaarde voor haar vader tijdens de hongerwinter, vergeet dat ze een piepjong, bang, ontheemd, vaderloos meisje was. Voor het gemak.
Hans Goedkoop, je hebt een zorgplicht. Je hebt de eer gekregen haar biograaf te zijn. Probeer haar niet nog wat dieper te begraven. Geef haar aan iemand die het kan en wil. Denk Nagel-biografie. Denk Annejet van der Zijl.
En probeer te onthouden dat ze 61 is geworden…
