Dit artikel is geschreven vóór de aanslagen op de metro en luchthaven van Brussel.
‘Als voorbeeld voor dat prachtige gevarieerde veelbelovende multiculturele Molenbeek werd vaak de solidariteitsbijeenkomst aangehaald op het gemeenteplein, anderhalve week na de aanslagen, waar jong en oud, blank, bruin en zwart, broederlijk en zusterlijk kaarsjes opstaken voor ‘Vrede’ – een lichtend voorbeeld van een volkomen vaag en vrijblijvend ideaal’
Het is goed nieuws dat Abdeslam gearresteerd is. Nog beter nieuws is dat hij levend gepakt is, en niet à la Tony Montana in Scarface al schietend in een kogelregen ten onder is gegaan zodat hij door zijn geloofsgenoten ook bijgezet kon worden in het pantheon van islamo-fascistische martelaars – de natte droom van elke Jihadi.
Laf en laag waren de aanslagen in Parijs, laf en laag was de exit van Abdeslam. Een waarachtig krijger heeft een erecode. Vijanden schiet je niet in de rug, krijgsgevangenen behandel je met respect, ongewapende burgers executeer je niet. Daarom is het goed dat Abdeslam als een pissebed onder een vochtige stoeptegel uit zijn hol is gelicht. Waarschijnlijk zal hij in de gevangenis gaan zingen als een kanarie.
Het is slecht nieuws voor het geplaagde Molenbeek. Nadat bleek dat de 13 november aanslagen in Parijs grotendeels daar waren bekokstoofd kreeg de gemeente een serieus imagoprobleem. Waarnemers merkten op dat het geen toeval meer kon zijn dat zoveel terroristen uit Molenbeek kwamen en wezen op de chaotische infrastructuur, de onbestuurbaarheid van België en zijn halfhartige compromis- en wegkijkcultuur.
Maar nadat de kritische geesten even hun zegje hadden mogen doen, nadat het bloed van de stoep voor de Bataclan was weggespoten, kregen de goedpraters weer het hoogste woord. “Niet alle Molenbekenaren zijn terroristen”, zei de een. “Het is er zo heerlijk wonen. En ook goedkoop”, las ik ergens. “Er gebeuren ook ‘Leuke Dingen’ in Molenbeek”, orakelde een ander.
Nietzsche zei ooit dat filosofen advocaten van hun eigen vooroordelen zijn. Veel journalisten werken hetzelfde. De conclusie ligt al klaar. Daar worden dan bijpassende feiten voor gezocht.
Als voorbeeld voor dat prachtige gevarieerde veelbelovende multiculturele Molenbeek werd vaak de solidariteitsbijeenkomst aangehaald op het gemeenteplein, anderhalve week na de aanslagen, waar jong en oud, blank, bruin en zwart, broederlijk en zusterlijk kaarsjes opstaken voor ‘Vrede’ – een lichtend voorbeeld van een volkomen vaag en vrijblijvend ideaal. Ook de Abdeslam familie stak er eentje op, waarschijnlijk voor hun verloren zoon.
Ik leidde een Algerijnse journaliste rond en zag merkwaardige zaken. Het publiek bestond voornamelijk uit hoogopgeleide blanken die niet uit Molenbeek kwamen. Die zeldzame hoofddoekjes en Marokkaanse kids werden meteen besprongen door de media. Als men een statistische correctie van percentage buurtbewoners van Marokkaanse afkomst (85 procent) en hun hoeveelheid beschikbare tijd (30 procent werkloosheid) zou uitvoeren, is de conclusie dat de Marokkaanse gemeenschap op de candle light vigil van 18 november overweldigend ondervertegenwoordigd was. Een luid en duidelijk uitgesproken ‘Het-Kan-Ons-Geen-Reet-Schelen.’
De feiten zijn eenvoudig. Geen zinnig mens heeft ooit beweerd dat iedereen in Molenbeek een terrorist is. Geen zinnig mens heeft ooit beweerd dat er daar geen mooie initiatieven worden ontplooid. Ja, ook in Molenbeek zijn er enclaves van hoop. Maar het is duidelijk dat een harde kern van extremisten daar haar broedplaats en uitvalsbasis heeft. En dit is alleen maar mogelijk omdat er wijdverbreide sympathie, tacit support, voor fundamentalistisch gedachtegoed en haar ultieme consequentie – islamo-fascistisch terrorisme – bestaat.
De Charlie Hebdo-slachtpartij werd in Molenbeek met grote instemming begroet. Niemand haalde het in zijn hoofd om een Je Suis Charlie poster voor de ramen te plakken. Tijdens de arrestatie van Abdeslam scandeerden Marokkaanse straatschoffies zijn naam en vielen politie en pers lastig die ‘niets te zoeken hadden in hun buurt.’ Puberale provocatie of indicatie van de morele steun die de moordenaar in sommige kringen geniet?
Collaboratie verschijnt in verschillende gradaties. Van actieve logistieke ondersteuning tot gedogen, accepteren of gewoon wegkijken. Van verzwijgen, bewust of onbewust ontkennen, tot de meest voorkomende vorm van passieve collaboratie: pure onverschilligheid. Niet iedereen in Nazi-Duitsland was een pro-actieve beul met bloed aan zijn handen. Maar de genocide was enkel mogelijk door stilzwijgende instemming van een aanzienlijke meerderheid van de bevolking.
Het wordt nu tijd dat de Marokkaanse gemeenschap in Molenbeek ophoudt zich te wentelen in de comfortabele positie van underdog. De inktvlek van collaboratie breidt zich steeds verder uit, nu ook naar Schaarbeek en Vorst. Tijd dat deze gemeenschappen de hand in eigen boezem steken en uitleggen hoe het mogelijk is geweest dat Abdeslam zich zo lang in hun midden verscholen heeft.
Na de aanslagen in Parijs was ik vaak in Molenbeek om buitenlandse cameraploegen te woord te staan. Steevast waren er drie reacties. Agressie jegens de media: journalisten werden uitgescholden en met stenen bekogeld. Dan was er die ondoordringbare muur van zwijgen: de befaamde Molenbeekse omerta. Ten slotte de meest misselijkmakende reactie, een schaamteloos narcisme: niet de 130 vermoorde mensen in Parijs, hun dierbaren en geliefden, waren de slachtoffers, nee, de Marokkaanse gemeenschap was ‘la victime la plus grande’ vertrouwde mijn voormalige kruidenier me toe.
Het wordt ook tijd dat de intellectuele goegemeente onafhankelijk durft te denken en primitieve verklaringsmodellen achter zich laat – zoals de mythe dat het vooral sociale uitsluiting is die extremisme veroorzaakt. Tijd ook om religieus getinte ideologische systemen met universele waarheidspretenties kritisch door te lichten. Het kan niet langer ontkend worden dat er een duister element in de islam aanwezig is dat de dood boven het leven verheerlijkt.
In België wordt het islamdebat beheerst door islamofobie-fobie: de verlammende vrees om als islamofoob gebrandmerkt te worden, een status vergelijkbaar met melaatsen in de Middeleeuwen. Hopelijk is de arrestatie van Abdeslam een wake up call.
Er is een lange weg te gaan. Maar doorgaan op dezelfde weg is een doodlopend pad.
Dit artikel werd in bewerkte versie eerder in de Vlaamse courant De Morgen gepubliceerd.
Wilt u meer van dit soort artikelen op TPO.nl lezen? Steun ons dan met uw donatie!
