In het huidige vluchtelingendebat is in toenemende mate sprake van ongerustheid, angst, boosheid en agressie, met name van mensen aan de zogenaamde ‘onderkant’ van de samenleving. Een belangrijke verklaring hiervoor is dat de immigratie van de afgelopen decennia langzaam maar zeker de verzorgingsstaat vernietigt. Dit proces is nu zo ver voortgeschreden dat de sociale vrede in Nederland bedreigd wordt. Met dit stuk wil ik de urgentie van dit probleem naar voren brengen.
Gary Freeman poneerde het in zijn artikel Migration and the Political Economy of the Welfare State in 1986 al: migratie en verzorgingsstaat kunnen niet naast elkaar bestaan. Wie de economische literatuur van de afgelopen decennia er op naslaat ziet dat beeld bevestigd. Landen met een vlakke inkomensverdeling hebben een relatief grote aantrekkingskracht op laaggeschoolden. Tegelijkertijd maakt herverdeling laaggeschoolde arbeid relatief duur waardoor de behoefte aan laaggeschoolden juist eerder af- dan toeneemt.
Immigratie van laaggeschoolden werkt daarnaast denivellerend: de laaggeschoolde ingezetenen – waaronder met name ook eerdere cohorten immigranten – hebben te lijden onder laaggeschoolde immigratie, terwijl hooggeschoolde ingezetenen er juist beter van worden. Verder blijkt het erg lastig om menselijk kapitaal (opleiding en werkervaring) mee te nemen over de landsgrenzen, waardoor ook hooggeschoolde immigranten veelal aangewezen zijn op laaggeschoolde arbeid. Tenminste, als de immigranten überhaupt al aan werken toekomen, want door het overaanbod aan laaggeschoolde arbeid en de geringe participatieprikkel die uitgaat van de verzorgingsstaat, komen veel immigranten terecht in sociale zekerheidsarrangementen. Dit maakt de verzorgingsstaat op den duur onbetaalbaar.
Deze tendensen gelden zeker ook voor Nederland. Nederland trekt sinds jaar en dag met name laaggeschoolde immigranten. Reeds in 2003 sprak het CPB in de publicatie Rising skill premia: You ain’t seen nothing yet? de verwachting uit dat – los van immigratie – de inkomensongelijkheid sterk zou toenemen door een relatieve afname van de vraag naar laaggeschoolden. In datzelfde jaar liet het CPB in het rapport Immigration and the Dutch Economy zien dat ook immigratie een sterke herverdeling van laag- naar hooggeschoolde werkenden veroorzaakt.
Daarnaast becijferde het CPB de kosten voor de schatkist van de komst van één immigrant – afhankelijk van de leeftijd bij binnenkomst – op 50 duizend tot 100 duizend euro over de gehele verblijfsduur. Een politieke reactie op dit verontrustende CPB-rapport bleef echter uit, constateert hoofdauteur Hans Rodenburg in het Financieel Dagblad, het bleef ‘oorverdovend stil’.
Sinds het CPB-rapport is de situatie feitelijk verslechterd. Een belangrijke aanname in dit rapport was dat de immigrant de arbeidsmarktkarakteristieken zou hebben van de toenmalige niet-westerse allochtoon. Wie het gemiddelde neemt van de cijfers uit het CPB-rapport (circa 75 duizend euro) en daar de geschatte directe kosten van asielopvang (circa 25 duizend euro) (NRC.Next, 15-10-2015) bij optelt komt op 100 duizend euro kosten per statushouder over de gehele verblijfsduur.
Inmiddels is echter gebleken dat de huidige asielmigranten het veel slechter doen op de arbeidsmarkt dan eerdere cohorten niet-westerse immigranten. Uit recente CBS-cijfers blijkt dat de bijstandsafhankelijkheid bij Iraniërs, Afghanen en Eritreeërs tussen de 40 procent en 50 procent ligt, bij Syriërs en Irakezen rond de 60 procent en bij Somaliërs zelfs tegen de 70 procent (CBS persbericht, 30-7-2015).
En ook na een verblijf van negen jaar of langer blijft bij statushouders de bijstandsafhankelijkheid hoger dan bij de eerdere groepen niet-westerse immigranten (SCP Jaarrapport Integratie 2014). De werkelijke kosten van asielmigratie voor de schatkist zijn daarom waarschijnlijk veel hoger dan de hier genoemde 100 duizend euro per persoon. Het behoeft weinig betoog dat deze vorm van immigratie op den duur ook de Nederlandse verzorgingsstaat onbetaalbaar maakt.
Met deze overweging in mijn hoofd probeerde ik bij de laatste verkiezingen een keuze te maken. Omdat ik een principieel zwevend kiezer ben en meestal tactisch stem op één issue dat ik op dat moment het belangrijkst vind, kom ik eigenlijk altijd uit bij de partijen die in de peilingen het grootst zijn. Bij de vorige verkiezingen waren dat de VVD van Mark Rutte en de PvdA van Diederik Samsom. En mijn issue was minder immigratie om zo een kernverzorgingsstaat overeind te kunnen houden.
Ik overwoog dat een stem op de VVD een verloren stem zou zijn omdat elke belofte tot minder immigratie van deze partij kiezersbedrog zou blijken te zijn, simpelweg omdat immigratie zich nauwelijks laat sturen binnen het raamwerk van internationale verdragen. En daarom stemde ik – in een kennelijke vlaag van verstandsverbijstering – op Diederik Samsom, met het idee dat de verzorgingsstaat bij de PvdA het meest gewaarborgd zou zijn. Wat een deceptie!
Volgens Samsom kan Nederland wel 200.000 asielzoekers opnemen (Nederlands Dagblad, 30-12-2015). Samsom maakt niet duidelijk over welke termijn deze instroom zou moeten plaatsvinden, dus dat maakt het onduidelijk welke jaarlijkse instroom hij haalbaar acht. Maar stel dat de instroom voorlopig rond de 50 duizend personen per jaar blijft. Rekent u even met mij mee wat de komst van 50.000 asielmigranten per jaar na tien jaar zou betekenen als er per primaire immigrant één volgmigrant komt. In totaal komen er dan op termijn 1 miljoen immigranten tegen geschatte totale kosten van minimaal 100 miljard euro. Dat is veel meer dan het Rijk in één jaar uitgeeft aan sociale zekerheid. Of aan zorg.
Maar ook op bijvoorbeeld het terrein van volkshuisvesting wordt de druk op het systeem onhoudbaar groot. Volgens een recente brief van BZK (Taakstelling huisvesting vergunninghouders, 9-4-2015) is er per twee statushouders één woning nodig. Dat zou betekenen dat er een half miljoen woningen nodig zouden zijn, bijna een kwart van de huidige woningvoorraad van de corporaties (circa 2,2 miljoen, CBS). Men mag aannemen dat ingenieur Samsom dergelijke berekeningen ook kan maken, maar kennelijk zijn de uitkomsten voor hem van ondergeschikt belang.
Dit verhaal maakt pijnlijk duidelijk dat de verzorgingsstaat bij de politieke elite niet veilig is. De verzorgingsstaat is – met alle bezwaren die er ook aan kleven – een groot goed, alleen al omdat dit impliciete ‘sociale contract’ tussen de ‘bovenkant’ en de ‘onderkant’ van de samenleving Nederland al heel lang sociale vrede brengt.
Dit brengt mij terug bij de inleiding van mijn artikel: de ongerustheid, angst, boosheid en agressie van mensen aan ‘de onderkant’ van de samenleving. Die moet vooral begrepen worden als een reactie op de breuk van het sociale contract die het gevolg is van decennia instroom van laaggeschoolde immigranten die concurreren om dezelfde banen, sociale huurwoningen en andere voorzieningen. Veel burgers zien dat die voorzieningen elke dag een beetje verder worden afgebroken.
Feitelijk is het migratiebeleid één grote daad van agressie van de elite tegen de laaggeschoolde burgers van dit land, een daad die voortkomt uit de lafheid van die elite om principiële keuzes te maken aangaande een afweging tussen nationale en internationale solidariteit. Die keuzes kunnen, om wille van de sociale vrede, niet langer worden uitgesteld. Ik hoop dat het vijf voor twaalf is, maar ik vrees dat het eigenlijk al veel later is.
Lees ook: Het VN-vluchtelingenverdrag is onhoudbaar en moet worden opgezegd
Bekijk ook: zeg het VN-vluchtelingenverdrag op
